Cytat:
Woda
Opis
Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy z faktu, że woda jest jednym z najważniejszych składników pokarmowych. O jej dużym znaczeniu świadczy fakt, że ponad połowę masy ciała dorosłego człowieka stanowi właśnie woda, w przypadku dzieci jest to jeszcze większa część (do 80%). To właśnie w wodzie przebiegają wszystkie procesy metaboliczne naszego organizmu, stanowi ona rozpuszczalnik większości składników odżywczych, dzięki temu mogą one być przenoszone do komórek, bierze również udział w wydalaniu z ustroju związków toksycznych, a dzięki swoim właściwościom fizycznym reguluje temperaturę organizmu.
Niezbędność wody w organizmie powoduje, że jakiekolwiek wahanie jej zawartości powodują natychmiastowe wystąpienie wielu zaburzeń. Aby tego uniknąć nasz ustrój wykształcił bardzo precyzyjne mechanizmy regulacji zawartości wody w ciele, w tych procesach biorą udział pragnienie i narządy takie jak: nerki, płuca, skóra, przewód pokarmowy, a regulowane to jest mechanizmami hormonalnymi. W zależności od stanu organizmu i warunków otoczenia (temperatura, wilgotność) wydalane jest mniej lub więcej wody (np. ilość potu może wynosić od 0,5 do 15 litrów na dobę).
Wodę spożywamy przede wszystkim w postaci wszelkich napojów, ale nie należy zapominać o tzw. "wodzie ukrytej", która znajduje się w potrawach - głównie są to zupy, ale również pokarmy stałe zawierają jej spore ilości. Dobrymi źródłami wody są owoce i warzywa (do 90% wody), mięso i ryby (do 80% wody). Szacuje się, że ilość "wody ukrytej" jaką spożywamy w ciągu doby może wynosić nawet 1 litr.
Złym źródłem wody są napoje alkoholowe, kawa i herbata, ponieważ występujące w nich składniki mają charakter moczopędny i de facto powodują utratę wody z organizmu.
Zapotrzebowanie
Ustalenie ogólnych norm na spożycie wody jest niemożliwe, ponieważ zależy to od zbyt wielu czynników, takich jak wiek, aktywność fizyczna, temperatura otoczenia, wilgotność powietrza, chwilowy stan naszego ustroju. Znaczenie ma również fakt, że wody nie możemy magazynować dużych ilości wody i musimy są stale spożywać.
Wykazano, że minimalna ilość wody jaką musimy spożyć, aby wydalić z ustroju, z moczem, produkty przemiany materii wynosi około 1000 ml. Do tego trzeba dodać to co tracimy przez skórę (pot - do 650 ml) i płuca (para w wydychanym powietrzu - do 550 ml), oraz część wydaloną z kałem (100 - 150 ml) - w sumie daje to ok. 2,5 - 3 litry. Od tak wyliczonej ilości musimy odjąć 300 - 450 ml tzw. wody metabolicznej, która powstaje w ustroju w procesach "spalania" składników pokarmowych. Wynika z tego, że powinniśmy spożywać ok. 2500 ml, ilość ta dzieli się na "wodę ukrytą" 500 - 1000 ml i spożywane płyny 1500 - 2000 ml.
Aby ułatwić wyliczenia możemy posłużyć się normą zaproponowaną przez Amerykańską Radę Naukową, podają oni że na każdą kilokalorię pożywienia należy spożywać 1 ml wody, daje to również wyniki ok. 2000 ml (płyny + woda ukryta).
UWAGA: przedstawione normy mają charakter uogólniony i nie mogą być ściśle przestrzegane przez wszystkich!
Gdy masz za dużo...
Nadmiar wody w organizmie u osób zdrowych, dzięki opisanym mechanizmom regulującym, występuje rzadko. Stan przewodnienia prawie zawsze powiązany jest z jakąś patologią, np. niewydolnością nerek lub serca i nadmiernym spożyciem sodu (w postaci chlorku sodowego - soli kuchennej). Jeżeli już do tego dojdzie, obserwujemy:
przyrost masy ciała;
obrzęki (zatrzymywanie wody w tkankach);
wzrost ciśnienia tętniczego krwi;
bóle głowy;
zaburzenia świadomości - śpiącza;
drgawki.
Gdy masz za mało...
Niedostateczne spożycie wody prowadzi do postępującego wyniszczenia organizmu. Pierwszymi objawami niedoboru są:
zwiększone, uporczywe pragnienie;
wysychanie śluzówek jamy ustnej;
trata apetytu;
zaparcia;
rozdrażnienie;
bezsenność;
osłabienie siły fizycznej.
Postępujący niedobór, wynoszący do 10% masy ciała powoduje:
dalsze osłabienie siły fizycznej i psychicznej;
bóle głowy;
zaburzenia oddychania.
Jeżeli nadal nie uzupełnimy braków wody, może dojść do:
zaburzeń świadomości;
spadku ciśnienia krwi;
przyspieszenia tętna;
śmierci (następuje to po około dwóch tygodniach bez wody).
Informacje dodatkowe
Ze względu na to, że u dzieci woda stanowi większy procent masy ciała, niż u dorosłych, obserwuje się u nich o wiele szybsze pojawianie się objawów odwodnienia. W takich sytuacjach należy uzupełnić braki w jak najkrótszym czasie, podając soki wymieszane z gotowaną wodą lub 0,5% roztwór soli kuchennej. Powinno się unikać podawania czystej wody.
Niedostateczne spożycie wody grozi osobom w wieku podeszłym, u których mechanizmy regulujące są zaburzone, szczególne znaczenie ma mniejsza wrażliwość ośrodka pragnienia.
