Napoje izotoniczne
Napoje izotoniczne są przeznaczone dla osób uprawiających sport i wykonujących ciężką pracę fizyczną. Ich głównym zadaniem jest dostarczenie organizmowi energii oraz wyrównanie niedoborów płynów. Stanowią kompozycję glukozy (węglowodanu prostego) oraz maltodekstryn (węglowodanów złożonych). Dzięki temu zapewniają ciągłe uzupełnienie energii, którą tracimy, wykonując wysiłek fizyczny oraz utrzymują prawidłowe stężenie glukozy we krwi, opóźniając objawy zmęczenia. Podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych tracimy wraz z potem niezbędne dla naszego organizmu elektrolity. Napoje izotoniczne wzbogacane są w aminokwasy, L-glutaminę, L-karnitynę i składniki mineralne (sód, potas, wapń, magnez), które wyrównują ich niedobór i regulują pracę skurczu mięśni. Dodatkowo napoje te nie zawierają kofeiny - zapobiegają w ten sposób odwodnieniu.
Odpowiedni skład tych napojów pozwala na szybsze wyrównanie płynów ustrojowych niż woda. Napoje izotoniczne skutecznie gaszą pragnienie oraz dają natychmiastowy wzrost energii, siły i wytrzymałości. Jednak trzeba pamiętać, że izotoniki nie działają pobudzająco w odróżnieniu od napojów energetyzujących. Zadaniem napojów energetyzujących jest pobudzenie naszego organizmu do działania. Nie dostarczają one dużych ilości energii, ponieważ jedynym składnikiem o działaniu energetycznym jest glukoza (cukier prosty). Ich pobudzające działanie związane jest z obecnością głównie kofeiny, tauryny oraz witamin z grupy B. Efekt działania na organizm można porównać do efektu wypicia filiżanki mocnej kawy wraz ze zjedzeniem kawałka czekolady– czujemy się rozbudzeni oraz bardziej skoncentrowani. Pobudzające działanie jest jednak krótkotrwałe i szybko powraca uczucie zmęczenia. Producenci gwarantują poprawę samopoczucia, koncentracji, czujności, przyspieszenie metabolizmu (kofeina, tauryna) oraz zwiększenie wydajności organizmu. Polecają picie energizerów podczas wzmożonego wysiłku fizycznego i psychicznego nawet, gdy uprawiamy sport. Podkreślają jednak, że nie uzupełniają one płynów, dlatego podczas intensywnych ćwiczeń zalecane jest dostarczanie organizmowi dużych ilości wody.
Napoje energetyzujące
Napoje energetyzujące mogą być spożywane przez zdrowe osoby dorosłe w sytuacjach, gdy musimy być skoncentrowani i rozbudzeni, a nie mamy szans na sen i odpoczynek (podczas długich podróży). Dla niektórych zawartość kofeiny w energizerze może być zbyt duża, dlatego nie poleca się ich osobom wrażliwym na ten związek. Również uprawiając sport, powinniśmy uważać na te napoje, ponieważ nie gaszą one pragnienia, a nawet mogą je pobudzać. Głównymi składnikami napojów energetyzujących są kofeina oraz tauryna. Występują one we wszystkich tego typu produktach.
Funkcją kofeiny jest pobudzenie kory mózgowej, poprawia koncentrację i czujność. Jeśli jest spożywana w umiarkowanych ilościach, efekt ten zostanie osiągnięty. Jednak u osób nerwowych, mających stresujący tryb życia, napoje zawierające kofeinę mogą wpływać niekorzystnie na działanie układu nerwowego. Znanym efektem kofeiny jest podwyższone ciśnienie krwi oraz zwiększona liczba skurczów serca. Spożycie zbyt dużej ilości napojów energetyzujących może wywoływać uczucie nerwowości, niepokoju i rozdrażnienia.
Tauryna jest aminokwasem wytwarzanym w małych ilościach przez organizm. W sytuacjach stresowych może zajść potrzeba dostarczania go wraz z pożywieniem. Poprawia funkcje poznawcze i pomaga w nauce. Jest aminokwasem szeroko stosowanym w medycynie - leczeniu nadciśnienia krwi czy niewydolności serca. Działa również jak przeciwutleniacz oraz pomaga w trawieniu tłuszczów. Tauryna przeciwdziała procesom utleniania zachodzącym w mięśniach podczas wysiłku, dlatego szybciej się one regenerują i są gotowe do dalszych działań. Jej naturalnym źródłem są mięso, ryby oraz owoce morza.
Witaminy z grupy B biorą udział w metabolizmie węglowodanów i tłuszczów oraz w syntezie białek. Są niezbędne do prawidłowej czynności układu nerwowego, krwionośnego oraz zachowania zdrowej skóry. Poprawiają pamięć i koncentrację. Jednak nie należy zastępować żywności dostarczającej tych witamin żadnymi napojami. Trzeba również wiedzieć, że napoje izotoniczne można spożywać bez ograniczeń, szczególnie latem, gdy tracimy składniki mineralne i wodę wraz z potem. Energizery natomiast należy ograniczać ze względu na ich działanie pobudzające. Szczególnie wrażliwe są dzieci, kobiety w ciąży i karmiące oraz osoby z nadciśnieniem tętniczym. Ze względu na wysoką zawartość glukozy niewskazane są także dla cukrzyków.
Aleksandra Kilen
Bibliografia:
Celejowa I., „Żywienie w treningu i walce sportowej”, wyd. Centralny Ośrodek Sportu, Warszawa 2001.
Słowińska M., Sobiech K. A., „Dieta sportowców”, wyd. AWF Wrocław, Warszawa 1996.
Komentarze