Chirurgiczne leczenie otyłości. Na czym polega?

 

Obecnie stosujemy dwie główne techniki operacyjne. Pierwsza z nich polega na operacyjnym wytworzeniu zespołu złego wchłaniania. Druga natomiast ma charakter restrykcyjny i ma za zadanie upośledzić pobór pokarmów. Opiera się ona na zmniejszeniu żołądka najczęściej do postaci kieszonki, co wiąże się z uczuciem pełności, sytości już po niewielkiej ilości jedzenia. Następstwem tego jest ograniczenie kaloryczności posiłków i utrata masy ciała. Zabiegi te są łatwiejsze w wykonywaniu i towarzyszy im mniejsza liczba powikłań, dlatego też są bardziej popularne w przypadku osób borykających się z otyłością.

 

Najczęściej z zabiegów restrykcyjnych wykonuje się metodę VBG, która polega na założeniu opaski na żołądek i utworzeniu kieszonki w jego górnej części. Jest to metoda odwracalna. 5-letnia obserwacja wskazuje na utratę masy ciała o 30-50%. Popularna jest również metoda leczenia otyłości LAP-BAND polegająca na laparoskopowym założeniu silikonowej opaski na żołądek, co umożliwia regulację jego objętości. Inną metodą jest metoda RNY, która polega na odcięciu części podwpustowej żołądka w postaci małej kieszonki i wykonaniu typowego zespolenia jelitowego w kształcie litery Y. Powoduje ona bardzo trudno odwracalne zmiany anatomiczne. Jest uznawana za wysoce skuteczną.

 

Zabiegi, które mają na celu wywołanie zespołu złego wchłaniania, polegają na operacyjnym zmniejszeniu absorpcyjnej powierzchni poprzez połączenie jelitowe powodujące wystąpienie zespołu krótkiego jelita, negatywny bilans energetyczny i związku z tym zmniejszenie masy ciała. Do tych metod zaliczamy: operacyjne połączenie jelita czczego z krętym, wyłączenie żółciowo-trzustkowe oraz metodę DS.

 

 

Obecnie stosuje się także metodę polegającą na wprowadzeniu balona do żołądka. Jest to metoda nieoperacyjna. Balon po wprowadzeniu od żołądka wypełnia się sola fizjologiczną. Taki balon może pozostawać w żołądu przez 6 miesięcy i skutecznie zmniejszyć otyłość.

Metody polegające na wywołaniu zespołu złego wchłaniania, mimo że u wielu pacjentów prowadzą do zmniejszenia masy ciała i stosunkowo ograniczają śmiertelne powikłania, wiążą się z długoterminowymi skutkami niepożądanymi takimi jak zaburzenia funkcji wątroby, niedobory witaminowe i elektrolitowe, niedobory białkowe, choroby układu kostnego.

 

Bardzo obiecujące są wyniki badań na temat efektów operacji o charakterze restrykcyjnym. Szacuje się, że utrata masy ciała może po roku sięgać 37%, a po 3 latach nawet 87%. Utrata masy ciała skutkuje poprawą wartości ciśnienia tętniczego, profilu lipidowego, wartości hemoglobiny glikowanej. Śmiertelność podczas takich operacji równa się 1%. Ze względu na możliwe powikłania pacjent musi być pod stałą kontrolą po wykonaniu zabiegu. Obejmuje ona następujące okresy: od operacji do roku, pierwszy rok po operacji, odległe powikłania. Największy spadek masy ciała notuje się w pierwszym roku po operacji. Potem waga nadal spada w większym lub mniejszym stopniu. Zdarzają się także pacjenci z otyłością, którzy przybierają na wadze.

 

Każdy pacjent poddawany operacyjnemu leczeniu otyłości powinien znajdować się pod kontrolą dietetyka. Niezbędna jest edukacja pacjenta dotycząca nowego standardu jego życia i nowych, diametralnie innych zasad żywienia po operacji. Pierwsza faza po zabiegu to okres utraty wagi. W dłuższym okresie czasu u niektórych pacjentów (szacuje się, że dotyczy to nawet do 30%) obserwuje się wzrost wagi po upływie kilku lat od operacji. Winne tutaj najczęściej są znowu błędy dietetyczne.

 

W przypadku metody polegającej na zastosowaniu balona po jego usunięciu powrót do nieprawidłowych nawyków żywieniowych prowadzi do wzrostu wagi. Jeśli chodzi o operacje restrykcyjne zmniejszające objętość żołądka, istnieją dwie główne przyczyny ponownego przybierania na wadze. Pacjent powinien wiedzieć, że zmniejszając objętość żołądka, nie zmniejszymy automatycznie jego apetytu. Na pewno będzie on spożywał mniejsze objętościowo posiłki. Musi one jednak mimo wszystko wybierać prawidłowe produkty. Niebezpieczeństwo tkwi w produktach o bardzo wysokiej gęstości kalorycznej, czyli takich, które w małej objętości zawierają dużo kalorii. Szczególnie, jeśli mamy do czynienia z produktami płynnymi.

 

Pacjenci przez długi czas po operacji powinni pozostać pod kontrolą lekarza i dietetyka, aby zapobiec niebezpieczeństwom i ponownemu przybieraniu na wadze. Chirurgiczne metody leczenia otyłości stanowią ostateczną, lecz skuteczną metodę walki z otyłością. Warto jednak pamiętać, że i one bez prawidłowego zaangażowania pacjenta w długoterminowym okresie nie przyniosą trwałych rezultatów.

 

mgr Marzena Rojek, dietetyk