Krzywdzący stereotyp – czyli jak może boleć nadwaga

Jaka jest stereotypowa osoba z nadwagą?

Osoba z nadwagą to taka, która bezrefleksyjnie ulega swoim zachciankom, zaniedbuje własne zdrowie i wygląd zewnętrzny, co wynika ze słabej samokontroli i lenistwa. Jest oceniana jako mało atrakcyjna, mniej inteligentna i nieefektywna w pracy. Typ endomorficzny, który charakteryzuje się słabym umięśnieniem, krótką szyją, okrągłą twarzą, szerokimi biodrami i skłonnością do łatwego odkładania się tłuszczu, kojarzy się z wyglądem dziecka (pulchna twarz i sylwetka), przez co skłonni jesteśmy przypisywać mu również dziecięce cechy i zachowania, takie jak na przykład serdeczność, ustępliwość, zależność, zaufanie, brak odpowiedzialności. Aż 74% Polaków deklaruje, że ogólnie większą sympatią darzy osoby szczupłe niż otyłe lub z nadwagą!!!

A oto kilka przykładowych zachowań i opinii na swój temat, deklarowanych przez osoby z nadwagą:

• problemy z zakupem ubrań, zwlekanie z zakupami do czasu „aż schudnę”,
• wstyd przed głodem i publicznym jedzeniem,
• ciągła walka z podstawowymi potrzebami organizmu,
• przejawiana niechęć, wrogość do osób szczupłych lub otyłych,
• ciągłe porównywanie się z innymi,
• poczucie krzywdy, żalu, zazdrość,
• krępowanie się siebie i swojego ciała,
• unikanie sytuacji oceny. Z tego powodu ograniczanie życia towarzyskiego oraz odwlekanie podjęcia się nowych zadań i aktywności do czasu „aż schudnę”,
• zabieganie o sympatię i tolerancję innych ludzi,
• nielubienie siebie, poczucie, że jest się gorszym od innych.

Istnieją dowody na to, że stereotyp osoby z nadwagą nie ma nic wspólnego z rzeczywistością.

Jakie jeszcze złe następstwa może przynieść nadwaga?

Społeczna opinia o otyłych jako leniwych, niestabilnych emocjonalnie oraz trudnych w kontaktach istotnie wpływa na proces rekrutacji i zmniejsza szanse na zatrudnienie

Przez wzgląd na doniosłość i duże społeczne konsekwencje tego zjawiska Mark Roehling ze współpracownikami z Michigan State University postanowili przebadać 3,5 tysiąca dorosłych osób w celu sprawdzenia, czy istnieje zależność między wagą ciała a cechami osobowości takimi jak ugodowość, sumienność, ekstrawersja oraz stabilność emocjonalna. Okazało się, że powyższy pogląd nie jest słuszny – w badaniu nie zaobserwowano żadnych różnic między osobami o normalnej budowie a tymi z nadwagą. Elżbieta Zubrzycka, autorka książki „Schudnąć bez diety” ze współpracownikami również porównywała szczupłych i otyłych, jednak w tym wypadku obszar zainteresowań był znacznie szerszy. Przy użyciu metod projekcyjnych, kwestionariuszy, skal ocen oraz danych z wywiadu psychologicznego zebrano informacje na temat poczucia kontroli i jej umiejscowienia (poszukiwanie przyczyn zdarzeń w sobie lub w czynnikach zewnętrznych), poziomu lęku i niepokoju, samooceny oraz postaw i przekonań dotyczących różnych dziedzin życia takich jak: własne ciało, zdrowie, poczucie własnej wartości, rodzina, aktywność seksualna, samodzielność dzieci, osiągnięcia zawodowe, nastawienie do korzystania z uroków życia, oszczędności i postępu technicznego. W badaniu zaobserwowano pewne różnice między osobami szczupłymi a tymi z nadwagą. Odnosiły się one głównie do czterech sfer funkcjonowania: rodziny, postawy wobec własnego ciała, samooceny oraz emocjonalności.

• Osoby z nadwagą są bardzo oddane rodzinie, aż do przesady dbają o jej członków.
• Wstydzą się własnego ciała, unikają myślenia o nim, co paradoksalnie powoduje ciągłe myślenie o swoim znienawidzonym wyglądzie oraz powoduje niechęć do dbania o siebie.
• Wstyd i negatywne myśli na temat własnej osoby znacznie obniżają samoocenę i poczucie własnej wartości.
• Osoby takie są bardzo emocjonalne, uważnie obserwują świat i głęboko przeżywają wszystko, co je spotyka. Posiadają dużą empatię.
• Przejawiają głębokie zaangażowanie we wszystko, co robią, nie potrafią nic robić byle jak, jeśli już podejmują się czegoś, to robią to „na całego”.

Powyższy obraz jest diametralnie różny od tego krzywdzącego, stereotypowego. Osoba z nadwagą nie jest „gorsza” pod względem badanych cech od osoby szczupłej, posiada wiele unikalnych, pożądanych cech jak wrażliwość, ciepło i delikatność. Jest to osoba uważna na to, aby kogoś nie skrzywdzić, pomocna, energiczna i odpowiedzialna, choć przy tym bardzo niepewna. Towarzyszy jej głębokie zaangażowanie we wszystko, czego się podejmuje, jest godna zaufania i zależy jej na tym, by być lubianą w towarzystwie. I tak zamiast obrazu osoby leniwej, skupionej na sobie i swoich prymitywnych zachciankach mamy człowieka oddanego dobrego kompana, a także energicznego i zaangażowanego pracownika.

Justyna Żywna

Bibliografia:

1. Baumeister Roy F.,  Heatherton Todd F.,  Tice Dianne M. (2000). UTRATA KONTROLI. Jak i dlaczego tracimy zdolność samoregulacji (s. 212-24). Wydawnictwo PARPA.
2. Maliszewski N. (2009). Cień uprzedzeń. Charaktery, 1(6)/2009, s.14-16. Mcrae C.N., Stangor Ch. Hewstone M. (1999). Stereotypy i uprzedzenia. Gdańsk: GWP.
3. Zubrzycka E. (2001). Schudnąć bez diety. Mity na temat nadwagi (s. 13-37). Gdańsk: GWP.