Wirtualny stan głodu a suplementacja
Jedynym uzasadnieniem dla takiej rozrzutności energetycznej jest pierwotny instynkt samozachowawczy. Organizm w toku ewolucji wykształcił mechanizm obronny, który w przypadku nadmiaru pożywienia gromadził zapasy na czas głodu. W dzisiejszym świecie, w krajach rozwiniętych, problem głodu praktycznie nie występuje. Żyjemy w świecie, w którym żywności jest w nadmiarze. Jednak, nieświadomie, często generujemy wirtualny stan głodu. Dla naszych organizmów jest nim na przykład długi odstęp między posiłkami, brak posiłku w sytuacji, kiedy jesteśmy aktywni np. podczas pracy w nocy czy wcześnie rano. Jeśli generujemy takie sygnały, nasz organizm uruchamia procedurę ratunkową – gromadzi zapasy. Świadomość tego mechanizmu powinna ułatwić wyeliminowanie głodzenia się z naszego życia. Nie jest to jednak takie proste. Kiedy przez wiele lat nie jadało się śniadań, trudno przełamać poranną niechęć do jedzenia, a zmiany, jeśli mają służyć trwałemu efektowi, muszą zostać wprowadzone na resztę życia. Powinien to być najważniejszy cel każdej kuracji odchudzającej. Temu służy motywacja do zmian, pogłębienie wiedzy z zakresu dietetyki, zdobycie umiejętności radzenia sobie z planowaniem i komponowaniem posiłków. Działania te nie wymagają interwencji farmakologicznej.
Paradoks odchudzania: brak jedzenia powoduje tycie
Jednak podczas chudnięcia zostaje wytworzony niestabilny stan energetyczny organizmu. Organizm jest głodzony. Tak jak opisano to powyżej,, brak jedzenia jest bodźcem stymulującym przyrost wagi, dlatego po nieumiejętnym głodzeniu (bardzo restrykcyjne diety) często dochodzi do powstania efektu jo-jo. Inteligentna dieta polega na tym, aby nasz organizm nie zorientował się, że jest głodzony. Podstawowym sposobem takiego postępowania jest utrzymanie odpowiedniego deficytu energetycznego. Musi on być na tyle duży, by dać satysfakcjonujący efekt w postaci chudnięcia, jednocześnie będąc na tyle małym, aby organizm nie rozpoznał stanu głodu. Z wytworzeniem deficytu energetycznego wiąże się powstanie specyficznego stanu metabolicznego organizmu. Większe znaczenie dla zaopatrzenia energetycznego zaczynają mieć alternatywne do węglowodanów źródła energii – białko i tłuszcze. Tutaj zaczyna się rola suplementów diety. Można je podzielić na kilka klas.
Rodzaje suplementów
Istnieją preparaty pomagające w wytworzeniu poczucia sytości, hamujące łaknienie, zmniejszające ochotę na podjadanie (szczególnie słodyczy), zabezpieczające dostarczenie substancji ważnych dla pracy całego organizmu (witamin, mikroelementów, kwasów tłuszczowych), substancje zmniejszające gęstość energetyczną posiłku, ograniczające wchłanianie tłuszczów i skrobi, w końcu związki zwiększające wydatek energetyczny czy stymulujące przemiany energetyczne zachodzące w komórkach organizmu. Większość z nich nie podlega rygorystycznej kontroli farmaceutycznej, tylko część sprzedawana jest na receptę. Często, z powodu dużej presji odchudzania, używane są nieprawidłowo i w nadmiarze. Warto więc skonsultować stosowanie suplementu z lekarzem, a w przypadku, gdy chorujemy na nadciśnienie, cukrzycę, schorzenia wątroby czy nerek – konsultacja jest konieczna.
Suplementy ziołowe – oczyszczają i uspokajają
Podczas odchudzania powinniśmy zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie odpowiedniej ilości płynów. Organizm podlegający wzmożonym procesom katabolicznym wytwarza też dużo substancji szkodliwych, które muszą być z organizmu eliminowane. Kwestię oczyszczania organizmu z powstających toksyn dobrze rozwiązują preparaty oparte na składnikach naturalnych. Zioła o odpowiednim składzie, stymulując pracę nerek i wątroby, ułatwiają pozbywanie się toksycznych substancji. Dodatkową zaletą stosowania ziół w terapii odchudzającej jest ich wpływ uspokajający. Metabolizm tłuszczów owocuje występowaniem w krwi substancji pobudzających, co może zwiększać ryzyko niekontrolowanego podjadania. Zioła o uspokajającym działaniu pomagają zapanować nad takimi zachowaniami. Suplementy ziołowe są więc świetnym rozwiązaniem.
Cenny błonnik
Podstawowym suplementem wspomagającym odchudzanie poprzez wytworzenie poczucia sytości jest błonnik. Błonnik to składnik roślin – w dużych ilościach występuje szczególnie w warzywach. Generalnie są nim pektyny, ligniny i inne związki organiczne nietrawione przez nasz przewód pokarmowy. Tabletki zawierające błonnik należy przyjmować przed posiłkiem i ważne, by obficie popijać je wodą. Wtedy błonnik w nich zawarty pęcznieje, wypełniając żołądek i dając uczucie sytości. Błonnik zmniejsza też szybkość wchłaniania cukrów z przewodu pokarmowego, natomiast wypełniając i drażniąc jelita, przyspiesza ich pracę, wzmagając wypróżnienia.
Niezbędne tłuszcze
Odchudzaniu często towarzyszy ochota na podjadanie słodyczy. W przypadku niedoboru chromu w czasie odchudzania może dochodzić do wahań poziomu glukozy we krwi. Suplementacja tego pierwiastka zapobiega takiemu zjawisku, uczulając komórki na działanie insuliny. Organizm lepiej gospodaruje glukozą, co skutkuje stabilnym poziomem cukru we krwi i co za tym idzie - zmniejszoną ochotą na łakocie. Największe znaczenie ma suplementacja substancji strategicznych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Podczas odchudzania dochodzi do ograniczenia ilości i jakości pokarmów. Jeśli kuracja trwa krótko, a dieta jest dobrze zbilansowana, nie ma zagrożenia powstania niedoborów. Jednak zrzucenie kilkunastu lub kilkudziesięciu kilogramów wymaga dłuższego czasu stosowania reżimu żywieniowego.
Kilku- lub kilkunastomiesięczne ograniczanie pokarmów o określonym składzie może prowadzić do niedoborów. W dietach zalecanych przeze mnie pacjenci ograniczają przede wszystkim tłuszcze, a przecież wśród nich istnieją również takie, które są naszemu organizmowi niezbędne, jak np. kwasy omega-3, zawarte w tłustych rybach, a tych podczas odchudzania ma być jak najmniej. Tłuszcze są niezbędne do wchłaniania niektórych witamin, głównie A, D, E i K, dlatego należy sięgnąć po suplementację i uzupełniać je w formie kapsułek. Kwasy tłuszczowe wpływają też na procesy energetyczne zachodzące w tkankach tłuszczowej i mięśniowej: np. sprzężony kwas linolowy (C.L.A) przy dużej aktywności fizycznej wspomaga przemiany zachodzące w tych tkankach, ułatwiając spalanie tłuszczów i rozbudowę tkanki mięśniowej.
Dzięki suplementom schudniemy szybciej
Istnieje też grupa specyfików wpływających na pracę przewodu pokarmowego. Podstawową funkcją jelit jest trawienie i wchłaniania substancji odżywczych, znajdujących się w jedzeniu. Niektóre suplementy diety upośledzają tą funkcję, wpływając na zmniejszenie efektywności pracy jelit. Mniej efektywne wchłanianie np. tłuszczu oznacza mniejszą ilość kalorii wchłoniętą przez organizm. Tak działają np. preparaty zawierające chitosan. Wiąże on tłuszcz zawarty w pożywieniu, zmniejszając kaloryczność posiłku. Istnieją również suplementy zmniejszające wchłanianie skrobi. Jednak długotrwałe stosowanie takich preparatów należy konsultować z lekarzem, ponieważ mogą powodować niedobory ważnych dla zdrowia składników. W końcu stosowane podczas odchudzania bywają tzw. „spalacze tłuszczu”. Stymulują one procesy wymagające energii. Składnikami są najczęściej wciągi z roślin o działaniu pobudzającym (kawa, herbata, guarana), często bardzo skoncentrowane. Osoby, które chorują na cukrzycę lub inne schorzenia współistniejące, mogą je stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza. W konsekwencji pobudzania metabolizmu wywierają bowiem wpływ na układ krążenia i mogą powodować silne efekty uboczne.
Kapsułki nie zastąpią diety!
Jeśli chcemy w odchudzaniu wspomagać się suplementami, zawsze zastanówmy się nad mechanizmem działania danego środka. Powinniśmy wiedzieć, w jaki sposób wspomaga on odchudzanie i czy stosowana dieta wymaga, czy też przekreśla możliwość jego użycia. Jeśli opis działania wydaje się zbyt piękny, aby był prawdziwy, to prawdopodobnie tak właśnie jest. Często zapominamy, że suplement to jedynie uzupełnienie diety - sam z siebie nie odchudza. Zresztą zawsze na opakowaniu znajdziemy napis „nie może być stosowany jako substytut zróżnicowanej diety”. Im mniejsze litery owego napisu, tym większą powściągliwość należy zachować w stosunku do opisu skuteczności odchudzającej danego suplementu.
Autor, dr n.med. Maciej Kuśmider z NZOZ Centrum Leczenia Otyłości, od lat pomaga pacjentom zrzucić zbędne kilogramy. Jest specjalistą w dziedzinie medycyny rodzinnej, absolwentem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od roku 2002 asystent w Zakładzie Farmakologii, Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk. Członek European College of Neuropsychopharmacology. Autor kilkunastu publikacji naukowych w czasopismach z listy Filadelfijskiej.
Komentarze