Topinambur w profilaktyce cukrzycy typu II

Topinambur – warto go spróbować

Ojczyzną topinamburu są północno-wschodnie wybrzeża kontynentu północnoamerykańskiego. W epoce prekolumbijskiej uprawiali go Indianie. Do Europy przywiózł go z wyprawy w 1605 roku francuski podróżnik i założyciel miasta Quebec, Samuel de Champlain. W środkowej i południowej Francji powstały całe plantacje topinamburu. Jadano go przede wszystkim na surowo do sałatek, ale służył też jako składnik zup. Dziś z jego bulw przyrządza się również chipsy i frytki. Z Francji topinambur trafił w 1617 roku na stoły angielskie. Anglicy lubią z niego przyrządzać kiszonki i zapiekać bulwy z cheddarem. Dalej z kolei zawędrował do Włoch i do Niemiec. Niemcy wymyślili kolejne oryginalne zastosowanie i zaczęli z topinamburu pędzić regionalny alkohol, Rossler.

Do Polski od naszych zachodnich sąsiadów bulwy dotarły około roku 1730. Zyskały znaczną popularność, ale nie uprawiano ich nigdy na polach, raczej w przydomowych ogródkach. Topinambur uznawany był za roślinę jadalną, ozdobną i pastewną. Zwano go „bulbą”, „świniakiem” lub „świnim orzechem” ze względu na orzechowy smak. Bulw topinamburu używano w medycynie ludowej jako leku na choroby krążenia i reumatyzm. Niestety jeszcze w tym samym stuleciu został wyparty przez ziemniaki. Na szczęście niezupełnie. Ze względu na zawartość inuliny, rozpuszczalnej frakcji błonnika, topinambur powinien stanowić codzienny składnik diety każdego diabetyka. Inulina to ważny dla naszych organizmów polisacharyd składający się w większości z cząsteczek fruktozy. Jednak inulina hydrolizuje do fruktozy bardzo powoli. Jej indeks glikemiczny wynosi 14, a kaloryczność sięga zaledwie 160 kcal/100 g czystej substancji.

Cukier ten pomaga w utrzymaniu prawidłowej glikemii oraz masy ciała. Sproszkowane bulwy topinamburu służą do produkcji preparatu Topinulin przeznaczonego dla diabetyków i stosowanego jako środek dietetyczny i suplement diety. Spożywanie bulw topinamburu wpływa pozytywnie nie tylko na gospodarkę węglowodanową, ale także tłuszczową organizmu. Znacznie usprawnia przemiany tych składników, zmniejsza również we krwi poziom cholesterolu. Poprawia obraz krwi, stabilizuje ciśnienie, wykazuje działanie moczopędne i pozytywnie wpływa na pracę nerek. Dzięki temu pomaga zapobiegać chorobom towarzyszącym i będącym powikłaniami cukrzycy: hipercholesterolemii, nefropatii, nadciśnieniu. Jako swoisty immunostymulator działa również osłonowo na wątrobę. Inulina w stanie mocno związanym, przed fermentacją, jest w ogóle nietrawiona przez enzymy endogenne. Jako frakcja błonnika rozpuszczalnego jest rozkładana dopiero w jelitach, stanowiąc świetną pożywkę dla dobroczynnych bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium. Stanowi więc wspaniały prebiotyk.

Bogactwo błonnika zawartego w topinamburze wspomaga pracę jelit i zapobiega zaparciom. Inne badania doprowadziły z kolei do wyizolowania z bulw białek o działaniu antynowotworowym. Znane jest skuteczne działanie profilaktyczne topinamburu w leczeniu schorzeń prostaty. Sam sok odwirowany świeżo z bulw topinamburu uchodzi za dobry lek na wrzody żołądka. Poza tym surowcem leczniczym mogą być kwiatostany, a napary z nich pomagają przy rozmaitych dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego. Bulwy nadają się świetnie do duszenia we własnym sosie, gotowania, do zup, sałatek i wszelkich innych potraw. Jednak przed jedzeniem warto pomoczyć je dłużej w zimnej wodzie z dodatkiem soku z cytryny lub octu jabłkowego, by doprowadzić do hydrolizy kłopotliwych oligosacharydów. Podczas gotowania należy uważać, by nie przesadzić i nie zamienić warzyw w nieestetyczna papkę. Topinambur gotujemy na małym ogniu i krótko, ok. 10 minut. W kuchni nie powinniśmy obawiać się wyzwań i próbować nowych smaków. Szczególnie, że topinambur wcale nie był obcy naszym pradziadom i całkiem często gościł na ich stołach. Dziś powinni się do niego przekonać zwłaszcza diabetycy, ponieważ dzięki tym niepozornym bulwom mają szansę dietetycznie wyleczyć początkowe fazy cukrzycy typu II.

Karolina Sienkiewicz, dietetyk