Guarana – co to jest?
Guaranę pozyskuje się z pnącza paulinia guarana (Paullinia cupana), które rośnie w Brazylii i Wenezueli. Produkowana jest głównie w brazylijskich stanach Amazonas i Bahia. Ilość kofeiny w nasionach szacuje się na 4–8%. Wchłania się ona wolniej niż z kawy. 3–5 g tej substancji zawiera ok. 250 mg kofeiny, która może utrzymywać się w organizmie przez 6 godzin. Działanie guarany jest więc silniejsze niż kawy i utrzymuje się przez dłuższy czas.
Guarana – właściwości
Guarana działa stymulująco, znosi zmęczenie fizyczne i psychiczne, zwiększa koncentrację i zdolność zapamiętywania. Guarana działa termoregulacyjnie. Zwiększa wydolność fizyczną dzięki kofeinie, której jest kilkakrotnie więcej niż w ziarnach kawowca. Dzięki temu guarana znacznie poprawia wyniki uzyskiwane w sporcie. Dodaje energii oraz pozwala na wydłużenie czasu wysiłku. Świetnie sprawdza się w trakcie redukcji tkanki tłuszczowej.
Badania z zastosowaniem ekstraktów z guarany wykazały działanie przeciwbakteryjne wobec szkodliwych dla zdrowia mikroorganizmów takich jak Escherichia coli, Pseudomonas fluorescens i Bacillus cereus. Potwierdzono także właściwości antygrzybicze i zahamowanie rozwoju Aspergillus niger, Trichoderma viride i Penicillium cyclopium. Ekstrakty z guarany mogą być stosowane jako naturalny konserwant żywności oraz kosmetyków.
Najistotniejszymi składnikami aktywnymi guarany są kofeina, katechiny, epikatechiny i galusan epikatechiny. Decydują one o wysokim potencjale antyoksydacyjnym. Badania wskazują na silne działania przeciwutleniające tej substancji i dużą zdolność do zwalczania wolnych rodników, odpowiedzialnych m.in. za starzenie się organizmu oraz rozwój chorób sercowo-naczyniowych. Starzenie się komórek jest czynnikiem ograniczającym proliferację. Podanie guarany może odwrócić ten proces. Komórki, na które zadziałano tym składnikiem w stężeniu 5 mg/g, znów zaczęły się dzielić i zauważono zahamowanie procesu starzenia się.
Guarana wykazuje szereg pozytywnych właściwości, w tym działanie antybakteryjne, przeciwmutagenne, przeciwnowotworowe, antyagregacyjne, antydepresyjne, energetyczne.
Wykazano działanie profilaktyczne wobec takich chorób jak nadciśnienie, otyłość i zespół metaboliczny. Prawdopodobnie jest to związane z silnym działaniem antyoksydacyjnym. Dodatkowo pobudzenie przemiany materii wpływa na regulację masy ciała, co zmniejsza ryzyko wystąpienia innych schorzeń takich jak nadciśnienie czy choroby serca. Podawanie guarany wpływa na zmniejszenie poziomu cholesterolu LDL oraz triglicerydów we krwi. Działanie było podobne do efektów leku symwastatyny.
Zbadano wpływ guarany na niwelowanie toksycznego działania tlenku azotu oraz produktów rozpadu nitroprusydku sodu. Podanie nawet niskiego stężenia ekstraktu zmniejszyło śmiertelność komórek, peroksydację lipidów oraz uszkodzenie DNA. Wskazuje to na silne działanie przeciwutleniające guarany.
Zawarta w guaranie teobromina wykazuje wpływ na mineralizację kości. Działanie osteoanaboliczne zaobserwowano po podaniu tej substancji ciężarnym zwierzętom. Zauważono zwiększone tempo osteogenezy i mineralizacji. Podane wyniki sugerują wpływ na poprawę rozwoju szkieletu i jego wytrzymałości.
Guarana – skutki uboczne
Zbyt duża dawka guarany może wywołać skutki uboczne, jak podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi, kołatanie serca, bezsenność, niepokój oraz zaparcia. Nie należy łączyć tej substancji z lekami uspokajającymi oraz stymulującymi ośrodkowy układ nerwowy. Guarana zwiększa również wrażliwość na nasercowe glikozydy naparstnicy. Z tego powodu osoby, które mają problem z układem krążenia, nie powinny przyjmować preparatów zawierających guaranę. W celu uniknięcia skutków ubocznych podczas stosowania guarany zaleca się nie przekraczać dawki 100 mg dziennie.
Guarana a odchudzanie
Guarana, podobnie jak zielona herbata, wykazuje właściwości przyśpieszające przemianę materii. Zawarta w nasionach kofeina wykazuje aktywność pobudzania ośrodków autonomicznych, tj. ośrodka przemiany materii. Efektem tego jest nasilenie glikolizy i lipolizy.
Guarana to substancja, która z powodzeniem może być zastosowana jako składnik stymulujący organizm, ponieważ zwiększa wydolność fizyczną oraz psychiczną. Ponadto wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych i wspomaga leczenie wielu chorób.
mgr inż. Karolina Bednarowicz
Dietetyk, specjalista ds. suplementacji
Bibliografia
Bittencourt L.S. et al., The protective effects of guaraná extract (Paullinia cupana) on fibroblast NIH-3T3 cells exposed to sodium nitroprusside, „Food and Chemical Toxicology” 2013, 53, 119–125.
Bojarowicz H., Dźwigulska P., Suplementy diety. Część II. Wybrane składniki suplementów diety oraz ich przeznaczenie, „Hygeia Public Health” 2012, 47(4), 433–441.
Chmielowska-Marmucka A., Śmierciak N., Wpływ dopalaczy i innych substancji psychoaktywnych na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Medyczno-Psychologiczne i Prawne Aspekty, Oblicza przestępczości – wyzwania Psychologii Sądowej, red. Piotrowski P., Búgelová T., Wicher P., Nowy Sącz 2015, 176–184.
Krewer C.C. et al., Habitual Intake of Guaraná and Metabolic Morbidities. An Epidemiological Study of an Elderly Amazonian Population, „Phytotherapy Research” 2011, 25(9), 1367–1374.
Clough B.H. et al., Theobromine Upregulates Osteogenesis by Human Mesenchymal Stem Cells In Vitro and Accelerates Bone Development in Rats, „Calcified Tissue International” 2017, 100(3), 298–310.
Czapski J., Dodatki do żywności – naturalne = bezpieczne?, „Przemysł Spożywczy” 2010, 64(5), 2–7.
Kolinski-Machadoa A. et al., Guaraná (Paullinia cupana) improves the proliferation and oxidative metabolism of senescent adipocyte stem cells derived from human lipoaspirates, „Food Research International” 2015, 67, 426–433.
Jarosz M., Suplementy diety a zdrowie, Warszawa 2015, 43.
Kudelska W., Wybrane substancje chemiczne stosowane w preparatach odchudzających, „Chemia i Ochrona Środowiska” 2009, 13, 9–15.
Majhenič L., Škerget M., Knez Ž, Antioxidant and antimicrobial activity of guarana seed extracts, „Food Chemistry” 2007, 104(3), 1258–1268.
Ruchel J.B. et al., Guarana (Paullinia cupana) ameliorates memory impairment and modulates acetylcholinesterase activity in Poloxamer-407-induced hyperlipidemia in rat brain, „Physiology & Behavior” 2017, 168, 11–19.
Komentarze