Melon – odmiany, wartości odżywcze, właściwości, wykorzystanie

Charakterystyka melona oraz jego rodzaje

Melon jest owocem należącym do rodziny dyniowatych roślin jednorocznych. Co ciekawe, jest on odmianą ogórka. Jego nazwa pochodzi z języka greckiego, a dokładniej od słowa melopepon, które oznacza miękkie jabłko. Głównie występuje jako dziko rosnący owoc w krajach Afrykańskich, w klimacie tropikalnym oraz umiarkowanym Azji, w Australii oraz na niektórych wyspach Pacyfiku. Melon jest jednak owocem uprawianym niemalże na całym świecie, w Polsce od około XVII wieku. Obecnie istnieje wiele różnych odmian melona, które różnią się zarówno wyglądem, kształtem, kolorem, jak i smakiem.

Do pięciu głównych odmian melona zalicza się:
– bosman – jest to wczesna odmiana melona o charakterystycznych, kulistych owocach o masie około 1,5 kg. Uprawiany jest pod osłonami. Jego miąższ jest bardzo soczysty i słodki, ma intensywnie pomarańczową barwę,

– kantalupy – nazwa tych melonów pochodzi od nazwy zamku Cantalupo pod Rzymem, gdzie po raz pierwszy na terenie Europy rozpoczęto hodowlę tych owoców. Owoce kantalupy osiągają wagę około 1 kg, posiadają formę kulistą, skórka niekiedy pokryta jest guzkami oraz wyrostkami,

– melba – również są to owoce wczesnej uprawy. Hodowane pod osłonami lub na polu. Owalne owoce osiągają masę około 0,7 kg. Dojrzewają wolno, posiadają pomarańczowy aromatyczny miąższ oraz kremową skórkę pokrytą siateczką,

– kasaba – odmiana tego melona również posiada kulisty kształt, charakteryzuje się gładką żółtą skórką. Miąższ melona kasaba jest słodki, ma białą barwę.

– seledyn – to bardzo wczesna odmiana melona, najwcześniejsza z polskich odmian. Przystosowane do uprawy w polu. Melony odmiany seledyn posiadają owoce o owalno-kulistym kształcie o masie nieco ponad 1 kg. Skórka dojrzałego melona charakteryzuje się żółto-pomarańczową barwą oraz bardzo delikatną siatką na pierwszych owocach. Miąższ kremowy, bardzo soczysty o bardzo silnym, orzeźwiającym smaku oraz aromacie.

Wartości odżywcze melona

Melon jest owocem, który aż w około 90% składa się z wody. Jest niskokaloryczny, zawiera spore ilości beta-karotenu oraz kwasu asparaginowego. W 100 g świeżego melona znajdują się:
– 90 g wody,
– 34 kcal,
– 0,84 g białka,
– 0,19 g tłuszczu,
– 8,16 g węglowodanów,
– 0,9 g błonnika.

Owoc melona jest również bardzo dobrym źródłem wielu witamin oraz składników mineralnych. W 100 g zawiera między innymi:
– 36,7 mg witaminy C,
– 0,041 mg witaminy B1,
– 0,019 mg witaminy B2,
– 0,734 mg witaminy B3,
– 0,072 mg witaminy B6,
– 21 µg kwasu foliowego,
– 169 µg witaminy A,
– 2,5 µg witamy K,
– 9,1 mg wapnia,
– 0,21 mg żelaza,
– 12,2 mg magnezu,
– 15,0 mg fosforu,
– 267,0 mg potasu,
– 16,2 mg sodu,
– 0,18 mg cynku.

Ze względu na swoje wartości odżywcze owoc melona od wieków był polecany przez lekarzy medycyny naturalnej.

Melon – jakie właściwości lecznicze posiada?

Melon aktualnie jest owocem docenianym głównie ze względu na swoje walory smakowe, warto jednak zwrócić uwagę również na jego właściwości lecznicze, melon między innymi:
– może przyczyniać się do obniżenia ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe,
– działa moczopędnie, przez co owoc ten może być wykorzystywany jako wsparcie w leczeniu chorób nerek,
– wykazuje działanie lekko przeczyszczające, przez co jest polecany osobom będącym na dietach odchudzających,
– pomaga również w uśmierzaniu bólów reumatycznych,
– działa detoksykacyjnie, ponieważ pomaga w usuwaniu zbędnych produktów przemiany materii z organizmu,
– regularne spożywanie melona może działać również prewencyjnie w zapobieganiu chorób sercowo-naczyniowych, ponieważ wpływa korzystnie na pracę serca oraz działa ochronnie na układ krwionośny,
– wpływa korzystnie na poprawę wzroku dzięki dużej zawartości witaminy A,
– dzięki dużej zawartości beta-karotenu oraz innych przeciwutleniaczy skutecznie opóźnia procesy starzenia, przez co skóra jest promienna i lepiej odżywiona,
– zawiera również w swoim składzie aminokwas – cytrulinę, która uczestniczy w produkcji hormonu wzrostu,
– dzięki wyżej wymienionym związkom wpływa też korzystnie na ogólny stan włosów oraz paznokci,
– wykorzystywany jest również w stanach przeziębienia jako lek na bolące gardło i kaszel,
– pomaga w regulacji ciśnienia tętniczego krwi, dzięki czemu zapobiega powstawaniu miażdżycy,
– dzięki zawartości antyoksydantów wykazuje również działanie łagodzące stres, odpręża oraz łagodnie uspokaja, dzięki czemu pomaga uniknąć stanów depresyjnych,
– niektóre odmiany melona, głównie te lekko gorzkie, polecane są również diabetykom, ponieważ skutecznie obniżają one stężenie glukozy oraz trójglicerydów we krwi. W tej kwestii należy jednak być szczególnie ostrożnym, ponieważ większość odmian melona niestety posiada wysoki indeks glikemiczny,
– posiada również bardzo orzeźwiający smak, dzięki czemu pomaga gasić pragnienie,
– poprawia pamięć oraz zwiększa koncentrację,
– pomaga w zwalczaniu cellulitu oraz znacznie zmniejsza jego widoczność,
– działa również odkwaszająco na organizm.

Zastosowanie melona

Owoc melona stosowany jest głównie w celach konsumpcyjnych, jednak znalazł swoje zastosowanie również jako roślina lecznicza. Najlepiej spożywać melona świeżego, na surowo. Aby obrać melona, należy przekroić go wzdłuż, a następnie łyżeczką wyciągnąć ze środka pestki. Następnie każdą połówkę wystarczy pokroić wzdłuż na 3–4 kawałki i delikatnie nożem ściągnąć z nich skórkę. Melona warto spożywać schłodzonego, wtedy jego miąższ ma odpowiednią konsystencję, a aromat uwalniany jest stopniowo. Bardzo często stosuje się go również jako dodatek do deserów, głównie lodów oraz sałatek owocowych. Na jego bazie można również przygotować różne soki oraz napoje. Owoc melona często stanowi również dodatek do głównych wytrawnych dań.

Oprócz zastosowania w kuchni melon wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym. Witaminy oraz składniki mineralne w nim zawarte wykazują właściwości ujędrniające oraz antyoksydacyjne. Stanowi on dodatek do płynów do kąpieli, mydeł, żeli oraz kremów i balsamów, które mają na celu wygładzenie i odmłodzenie skóry. Melony w kosmetyce cenione są również ze względu na swój intensywny aromat, właśnie dlatego dodawane są do kosmetyków w celu poprawienia walorów zapachowych.

Sabina Bachleda-Szeliga
Dietetyk kliniczny

Bibliografia
Włodarczyk Z., Rośliny biblijne: leksykon, Kraków, 2011.
Melons, cantaloupe, raw, USDA National Nutrient Database for Standard Reference, ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/2274?manu=&fgcd=&ds= (07.02.2018).
Colditz G., Colditz P., Owoce egzotyczne, Warszawa 1995, 16.