Spirulina – czym jest, jak działa, jak stosować?

Spirulina – czym jest?

Spirulina to zwyczajowa nazwa produktu powstającego z leczniczych cyjanobakterii o niebiesko-zielonym kolorze należących do rodzaju Arthrospira. Jest to grupa roślin zarodnikowych zwanych również wodorostami. Zasiedla różnorodne środowiska: gleby, piaski, wody morskie, słodkowodne i jeziora. Zróżnicowane występowanie pozwala zobrazować, jak dużą zdolność adaptacyjną posiada, choć najczęściej występuje w ekosystemach wodnych. Najefektywniejszy wzrost następuje w granicach temperatury rzędu 35°C (strefa okołorównikowa). Główne skupisko występuje w Afryce Centralnej, popularnie występuje także w Azji i Ameryce.

Aby poznać i dobrze zrozumieć właściwości prozdrowotne spiruliny, niezbędna jest wiedza na temat cyjanobakterii, z których powstaje. Są to organizmy fotosyntetyzujące dzięki zawartości chlorofilu. Posiadają wielokomórkową budowę, ściana zbudowana jest z czterech warstw otoczonych wielocukrową śluzówką. Tworzy nitkowate i skręcane trychomy w kształcie helisy. Wodorosty te w żaden sposób nie wytwarzają toksycznych dla człowieka związków.

Spirulina jest organizmem posiadającym bardzo wartościowy skład. Jest bogata w białko, beta-karoten, chlorofil, witaminy i składniki mineralne. To wszystko spowodowało, że otrzymała miano „super żywności” ( tab.1).

Tab. 1. Skład mikroalgi spirulina

źródło: Pielesz A., Algi i alginiany, e-bookowo 2010, 23.

Za czasów Azteków i wśród plemion afrykańskich znad jeziora Czad spirulina stosowana była w kuchni, kosmetyce oraz lecznictwie. Nowego znaczenia i rozgłosu nabrała w 1988 r. po ogłoszeniu przez naukowców z NASA, że ze względu na swoje właściwości będzie hodowana w kosmosie i stanie się pokarmem dla astronautów. Obecnie jest składnikiem licznych preparatów farmaceutycznych, kosmetyków i suplementów diety oraz pokarmu dla zwierząt.

W przeciwieństwie do krajów azjatyckich czy Afryki w Polsce nadal jest niedoceniana. Gatunkami najczęściej wykorzystywanymi do produkcji suplementów diety należą Arthrospira platensis (Afryka, Ameryka Południowa, Azja) oraz Spirulina maxima (Ameryka Centralna).

Spirulina – jak działa?

Spirulina posiada ogrom prozdrowotnych właściwości, w związku z czym działa wielopłaszczyznowo pod względem leczniczym. Praktycznie każdy składnik korzystnie wpływa na ludzki organizm. Najważniejsze składniki i funkcje przedstawiono w tabeli (tab. 2).

Wg bazy Web of Sience na przestrzeni lat 2004–2014 opublikowano 2277 prac naukowych dotyczących działania spiruliny. Jako suplement diety wykorzystywana jest już w ponad 100 krajach świata.

Tab. 2. Najważniejsze składniki spiruliny i ich funkcje

Opracowanie własne na podstawie: Zdrojewicz Z., Idzior A., Kocjan O., Spirulina i błonnik witalny a leczenie otyłości, „Medycyna Rodzinna” 2015.

Jak stosować spirulinę?

Na rynku suplementów diety spirulina występuje w dwóch formach: tabletek oraz proszku. Forma sproszkowana charakteryzuje się specyficznym smakiem i zapachem, który nie każdemu odpowiada. Morska spirulina posiada aromat zbliżony do rybiego, natomiast słodkowodna ma bardziej delikatna. Algi w formie proszku najłatwiej dodać do koktajlu, jogurtu, soku bądź wody. Osoby regularnie przyjmujące spirulinę porównują ją do kawy, a nawet oceniają jej działanie za bardziej skuteczne – lepiej pobudza i zapewnia energię na cały dzień.

Stosowanie spiruliny najlepiej rozpocząć od połowy zalecanej na opakowaniu dawki, którą należy stopniowo zwiększać. Taka forma supelementacji jest polecana ze względu na właściwości pobudzające perystaltykę jelit.

Pierwsze efekty prozdrowotne obserwuje się zazwyczaj po 15–30 dniach stosowania w zależności od celu i aktualnej sytuacji zdrowotnej. Najlepiej stosować schemat 3 równych dawek przed głównymi posiłkami. Dzięki temu wątroba zostaje równomiernie obciążona, co zapewnia systematyczne uwalnianie prozdrowotnych substancji z komórek spiruliny.

Nie zaleca się suplementacji spiruliną przez kobiety w ciąży i karmiące. W przypadku małych dzieci konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Którą spirulinę wybrać?

Przed wyborem najlepszej dla siebie formy spiruliny należy na początku przeczytać jej skład, pochodzenie oraz zwrócić uwagę na posiadane certyfikaty (GMP, HACCP ISO, ISO). Informacje tego typu stanowią podstawę w przypadku oceny jakości wybieranego przez nas preparatu i jego skuteczności.

Zalecana dawka spiruliny w suplementach to około 3 g/dzień, ale może sięgać nawet 10g/dzień. Tutaj pojawia się kolejna ważna kwestia, którą jest cena. Zazwyczaj lepszy skład wiąże się z wyższą ceną, gdyż spełnienie przed producenta wszelkich wymogów sanitarnych i produkcyjnych oraz skupienie jak najbardziej wartościowych składnikach w jednym suplemencie wpływa na ostateczny koszt produktu.

Spirulina – skutki uboczne

Ciężko zliczyć wszystkie prozdrowotne działania, jakie posiada spirulina. Nie możemy jednak być jednostronni i warto poznać ewentualnie skutki, nie do końca przyjemne, jakie niesie za sobą spożywanie spiruliny często w zbyt wysokich dawkach.

Spirulina może wchodzić w interakcje z lekami (należy przeczytać informację na opakowaniu o ewentualnych interakcjach – jest to normalne dla wielu naturalnych suplementów diety). Wysoka zawartość błonnika i białka to zwiększone zapotrzebowanie na płyny, w związku z czym mogą występować większe uczucie pragnienia bądź zaparcia. Zwiększone zapotrzebowanie na wodę może wywołać lekki wzrost masy ciała, ale pozytywnie wpływa to na uwodnienie, zdrowie i elastyczność np. naszej skóry. Efektem usuwania toksyn z organizmu niejednokrotnie jest lekkie swędzenie skóry. Zbyt wysokie dawki mogą wywołać dolegliwości bólowe w okolicach brzucha, podrażnienie żołądka, nudności bądź wymioty. Dlatego warto stosować się do zaleceń widniejących na opakowaniach. Znany i sprawdzony producent posiadający certyfikaty jakości to pewność, że spirulina nie jest zanieczyszczona metalami ciężkimi, które obniżyłyby jakość suplementu i wpływały niekorzystnie na zdrowie.

Podsumowując, spirulinie bezwzględnie należy się miano „super żywności”. Stosowana jako uzupełnienie codziennej diety pozwoli nam cieszyć się każdym dniem w pełni sił i wigoru. Należy pamiętać, że umiar to podstawa, dlatego regularne, ale niewielkie dawki alg będą najlepszym rozwiązaniem i paliwem napędzającym organizm do życia.

mgr Dominika Jurkowska
Dietetyk, trener personalny

Bibliografia
Zdrojewicz Z., Idzior A., Kocjan O., Spirulina i błonnik witalny a leczenie otyłości, „Medycyna Rodzinna” 2015, 1(18), 18–22.
Fenert B., Zarzycki P.K., Charakterystyka wybranych właściwości leczniczych cyjanobakterii z rodzaju Arthrospira, „Bromatologia Chemia Toksykologia” 2015, 48, 2, 223–228.
Khan M. et al., Protective effect of Spirulina against doxorubicin-induced cardiotoxicity, „Physoterapy Research” 2005, 19(12), 1030–1037.
Pielesz A., Algi i alginiany, e-bookowo 2010.