Witamina K – właściwości i suplementacja

Witamina K – właściwości

Wyróżniamy witaminę K1, K2 i K3. Dla człowieka ważne są przede wszystkim pierwsze dwie. Ich rolą jest przede wszystkim uczestnictwo w syntezie białek, między innymi związanych z krzepnięciem krwi, a także z procesem mineralizacji kości. Innymi słowy, odpowiednia ilość witaminy K zabezpiecza organizm przed takimi problemami jak krwotoki, problemy z gojeniem się ran, osteoporoza. Ale to nie wszystko. Najnowsze badania nie pozostawiają wątpliwości, witamina K ma ogromne znaczenie w profilaktyce chorób serca i chorób wieńcowych. Dlaczego? Udowodniono, że to właśnie witamina K jest kluczowym czynnikiem regulującym poziom wapnia i jego właściwe wykorzystanie w organizmie.

Witamina K wpływa na aktywację białek MGP (Matrix GLA Protein), które są odpowiedzialne za to, żeby wapń trafił do kości. Niski poziom witaminy K powoduje, że wapń odkłada się w naczyniach krwionośnych i powoduje miażdżycę i choroby serca. W tym miejscu przypomnijmy, że choroby układu krążenia są główną przyczyną przedwczesnych zgonów w Polsce (dane GUS, 2016). Wyniki badań wykazują, że liczbę osób ze zwapnieniem naczyń krwionośnych można zmniejszyć o 50%, jeśli wzbogacą dietę o witaminę K2.

Objawy niedoboru witaminy K

Niedobory witaminy K trudno określić na podstawie objawów. Dobrą wiadomością jest, że jej niedobory zdarzają się stosunkowo rzadko. W grupie podwyższonego ryzyka są osoby z zaburzeniami wchłaniania (np. po antybiotykoterapii), pacjenci onkologiczni, a także noworodki, a zwłaszcza wcześniaki. Warto jednak wiedzieć, jakie muszą być spełnione warunki, żeby w organizmie nie zabrakło witaminy K.

Naturalne źródła witaminy K i znaczenie mikroflory

Wróćmy na chwilę do podziału witaminy K na K1 i K2. Każda z nich ma nieco inne właściwości oraz różne są jej naturalne źródła w diecie. Witaminę K1 znajdziemy przede wszystkim w zielonych warzywach (brokuły, szpinak), a także owocach i ziarnach. To jednak nie tej witaminy potrzebujemy najbardziej. Kluczowa jest właściwa podaż witaminy K2, której dostępność w pożywieniu jest już znacznie bardziej ograniczona. Bogatym jej źródłem jest natto, czyli tradycyjna japońska potrawa ze sfermentowanej soi. Inne produkty, w których znajdziemy witaminę K2, to np. fermentowane produkty mleczne czy żółtko jajka.

Ogromne znaczenie ma fermentacja. Dlaczego? Duża część witaminy K2 jest wytwarzana przez bakterie! W organizmie człowieka jest za to odpowiedzialna mikroflora jelit. Dlatego obok odpowiedniej diety wzbogaconej w kiszonki warto zadbać także o bakterie jelitowe. Dysbioza jelitowa, czyli brak równowagi bakteryjnej w jelicie, zdarza się dzisiaj bardzo często. Ma na to wpływ nadmierna podaż leków, styl życia, stres, dieta uboga w błonnik. Produkcja witaminy K jest tylko jedną z funkcji bakterii jelitowych.

Witamina K dla noworodków – najnowsze wytyczne

Jednym z najczęstszych i najpoważniejszych powikłań okołoporodowych jest choroba krwotoczna noworodka. Szczególnie narażone są na nią dzieci urodzone przedwcześnie. W 2017 roku pojawiły się nowe rekomendacje, które zalecają podanie każdemu noworodkowi domięśniowego zastrzyku z witaminą K. Ma on zapobiec krwawieniu z przewodu pokarmowego, pępka, błon śluzowych, a także powstawaniu wylewów śródczaszkowych w późniejszym etapie (2–12 tydzień życia), które wiążą się z licznymi powikłaniami oraz wysoką śmiertelnością. Pokarm matki nie dostarcza wystarczającej ilości witaminy K. Dlatego w ramach profilaktyki zalecane jest podanie jej w formie zastrzyku każdemu noworodkowi w pierwszych godzinach życia. Procedura ta budzi kontrowersje wśród rodziców nastawionych na naturalne metody leczenia, ale badania jasno wykazują, że jest ona uzasadniona medycznie i odmowa może wiązać się z poważnymi konsekwencjami dla dziecka. Witaminę K można podać także noworodkom doustnie, ale skuteczność tego zabiegu jest niższa i wymaga późniejszej suplementacji w pierwszych miesiącach życia.

Witamina K – jak suplementować?

Każda decyzja o suplementacji powinna być oparta na wynikach badań lub stanie zdrowia pacjenta. Suplement ma bowiem na celu zlikwidowanie niedoborów lub zapobiegnięcie im. Jeśli decydujemy się na suplementację witaminą K, warto pamiętać o kilku zasadach.
– Witamina K jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach. Dlatego przyjmujemy ją razem z posiłkami zawierającymi tłuszcze.
– Witaminę K warto suplementować razem z witaminą D. O ile niedobory tej pierwszej są stosunkowo rzadkie, o tyle niedobór witaminy D może dotyczyć większości społeczeństwa. Tymczasem połączenie witaminy D i K to najlepszy środek zapobiegający osteoporozie.
– Zadbaj o mikroflorę. Bez zdrowych jelit żadna suplementacja nie ma sensu, ponieważ witaminy i składniki mineralne nie wchłaniają się do organizmu.

Zdecydowanie najlepszymi metodami na utrzymanie witaminy K na właściwym poziomie są stosowanie zrównoważonej diety bogatej w produkty fermentowane oraz dbałość o bakterie jelitowe.

Joanna Dronka-Skrzypczak

Bibliografia
Iwamoto J., Takeda T., Sato Y., Menatetrenone (vitamin K2) and bone quality in the treatment of postmenopausal osteoporosis, „Nutrition Reviews” 2006, 64(12), 509–517.
Witt M. et al., Prophylactic Dosing of Vitamin K to Prevent Bleeding, „Pediatrics” 2016, 137(5), 2015–4222.
Kałuża J., Bogdan A., Brzozowska A., Ocena udziału witamin i składników mineralnych z suplementów w diecie osób starszych, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2004, 55(1), 51–61.