Yerba Mate – właściwości, skład, wpływ na zdrowie

Czym jest yerba mate?

Yerba mate jest naparem wytwarzanym z liści lub młodych pędów i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego. Największą popularnością cieszy się w Ameryce Południowej, gdzie jest jednym z częściej spożywanych napojów. Polacy zdecydowanie rzadziej sięgają po napar z ostrokrzewu, jednak obserwuje się stopniowy wzrost zainteresowania tym produktem.

Sposób przygotowania naparu

Aby wydobyć pełny smak napoju, powinien on zostać przyrządzony w specjalnym naczyniu ceramicznym, drewnianym lub wykonanym z tykwy. W tym celu stosowana jest również bombilla – specjalna rurka z sitkiem służąca do wygodnego spożywania yerba mate. Liście należy zalewać gorącą, ale nie wrzącą wodą o temperaturze 70–80 stopni. Yerba mate można zaparzać wielokrotnie, a do naparu można dodać cytrynę lub sok owocowy dla wzbogacenia smaku.

Skład chemiczny yerba mate

Skład chemiczny yerba mate zależy od wielu czynników, między innymi: odmiany, warunków hodowli (nasłonecznienie, temperatura). Najważniejsze związki zawarte w liściach to: garbniki, alkaloidy purynowe, olejki eteryczne, związki białkowe, pigmenty, witaminy oraz składniki mineralne. Wykazują one znaczący wpływ na organizm człowieka.

Yerba mate zawiera dużo polifenoli, co sprawia, że napój ten wykazuje wysoki potencjał antyoksydacyjny. Należą do nich: kwas chlorogenowy, kofeina, teobromina, mateina. Ich działanie polega na usuwaniu z organizmu wolnych rodników odpowiedzialnych za proces starzenia i rozwoju niektórych chorób. Kofeina zawarta w yerba mate wykazuje działanie pobudzające układ nerwowy, dlatego produkt ten może stanowić w diecie zamiennik kawy. Przeszkodę stanowi często smak, który nie jest akceptowany przez wiele osób – cierpkość napoju wynika z zawartości garbników. Odpowiadają one za gorzkawy smak naparu.

Yerba mate dostarcza również składników mineralnych, takich jak: wapń, magnez, glin, mangan, żelazo, miedź, molibden oraz cynk, którego w porównaniu do innych rodzajów herbat zawiera szczególnie dużo.

Yerba mate – wpływ na zdrowie

Liczne badania wskazują na działanie antynowotworowe yerba mate. Warto zauważyć, że jest to efekt zdecydowanie silniejszy niż ten, który wykazuje np. zielona herbata. Yerba mate posiada właściwości cytotoksyczne wobec komórek raka wątroby, może zatem hamować rozwój niektórych nowotworów.
Zawartość witamin z grupy B oraz magnezu wpływa na poprawę koncentracji. W połączeniu ze sporą dawką kofeiny stanowi to świetny kompleks pobudzający i aktywujący organizm do działania. Nie wykazuje przy tym skutków ubocznych związanych z piciem kawy.

Regularne spożywanie yerba mate wpływa na regulację poziomu glukozy we krwi. Badania wykazały również obniżenie się poziomu stężenia AGE – końcowych produktów glikacji, których poziom jest wskaźnikiem postępu cukrzycy. Odpowiada za to zawarty w naparze kwas chlorogenowy.
Silny potencjał antyoksydacyjny yerba mate wpływa na hamowanie procesów mutagennych. Składniki aktywne, takie jak polifenole, „wymiatają” wolne rodniki z organizmu i przez to chronią komórki przed uszkodzeniem i niewłaściwymi przekształceniami.

Antyoksydanty obecne w roślinie powodują wzrost poziomu paraksonazy 1, która hamuje utlenianie cholesterolu LDL oraz tworzenie się blaszki miażdżycowej. Zauważono również obniżenie poziomu cholesterolu ogólnego. Yerba mate może zatem być pomocna w profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego i poprawie profilu lipidowego.

Napar pozytywnie wpływa na proces trawienia poprzez wzmaganie wydzielania żółci. Pobudza perystaltykę jelit, zapobiegając tym samym powstawaniu problemów z zaparciami. Yerba mate wykazuje zdolność do poprawy wydolności organizmu, przez co polecana jest szczególnie dla osób aktywnych. Zmniejsza również produkcję kwasu mlekowego w mięśniach, co redukuje problem zakwasów.

Yerba mate na odchudzanie

Yerba mate może znaleźć zastosowanie w profilaktyce i leczeniu nadwagi oraz otyłości. Ekstrakty pozyskane z liści ostrokrzewu paragwajskiego wykazywały zdolność regulacji poziomu cukru we krwi oraz hamowania odkładania tkanki tłuszczowej. Jest to związane prawdopodobnie z zawartością kofeiny oraz kwasu chlorogenowego. Przyjmowanie preparatów zawierających ekstrakty z tej rośliny oraz guarany wpływało znacząco na wydłużanie czasu przebywania pokarmu w żołądku, zwiększenie sytości poposiłkowej i utratę masy ciała. Nie stwierdzono natomiast wpływu na pobudzenie przemiany materii. Yerba mate może za to hamować gromadzenie się tłuszczu w adipocytach (komórkach tkanki tłuszczowej). Pomaga to zarówno
w trakcie diety redukcyjnej, jak i po jej zakończeniu, gdy ważne jest utrzymanie osiągniętej wagi ciała. Oprócz tego napój wpływa na ograniczenie powstawania nowych adipocytów i przez to hamuje przyrostu masy ciała.

Yerba mate świetnie sprawdzi się jako „zdrowy energetyk”. Bez obaw można stosować go w celu podniesienia koncentracji oraz profilaktycznie w przeciwdziałaniu rozwojowi chorób układu krążenia oraz cukrzycy. Pozwoli nam przetrwać cały dzień na pełnych obrotach i zadba o utrzymanie szczupłej sylwetki.

Bibliografia
Dudonné S. et al., Comparative study of antioxidant properties and total phenolic content of 30 plant extracts of industrial interest using DPPH, ABTS, FRAP, SOD, and ORAC assays. Journal of Agricultural and Food Chemistry 2009, 57, 1768–1774.
Heck C.I. , De Mejia E.G., Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): A Comprehensive Review on Chemistry, Health Implications, and Technological Considerations, „Journal of Food Science” 2007, 72(9), 138–151.
Markowicz Bastos D.H. et al., Yerba maté. Pharmacological Properties, Research and Biotechnology. „Medicinal and Aromatic Plant Science and Biotechnology” 2007.
Matsumoto R.L. et al., Effects of mate tea (Ilex paraguariensis) ingestion on mRNA expression of antioxidant enzymes, lipid peroxidation, and total antioxidant status in healthy young women. Journal of Agricultural and Food Chemistry 2009, 57,1775–80.
Ramirez-Mares M.V., Chandra S., de Mejia E.G., In vitro chemopreventive activity of Camellia sinensis, Ilex paraguariensis and Ardisia compressa tea extracts and selected polyphenols. Mutation Research 2004, 554, 53–65 .
Stańczyk A., Rogala E., Wędzisz A., Oznaczenie zawartości garbników oraz wybranych składników mineralnych w zielonych herbatach, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2010, 4, 505–508.
K. Young-Rye et al., Anti-obesity and anti-diabetic effects of Yerba Mate (Ilex paraguariensis) in C57BL/6J mice fed a high-fat diet. Laboratory Animal Research 2012, 28(1), 23–29.
Wołosiak R., Rudny M., Skrobek E., Worobiej E., Charakterystyka aromatu i właściwości przeciwutleniających wybranych naparów, używek i ziół, „Żywność Nauka Technologia Jakość” 2007,3(52), 109–118.