Zielony jęczmień – właściwości, działanie, odchudzanie

Zielony jęczmień – charakterystyka

Jęczmień zwyczajny (Hordeum vulgare) to popularna roślina zbożowa uprawiana nie tylko na terenie całej Europy, ale również w Azji, Afryce, Argentynie oraz Stanach Zjednoczonych. Wykorzystywana jest głównie do celów browarniczych, ale również do produkcji wyrobów zbożowych, takich jak kasze, płatki, mączka jęczmienna oraz pasza.

Od jakiegoś czasu popularność zyskał zielony jęczmień (młody jęczmień, ang. young green barley). W porównaniu z dojrzałym jęczmieniem charakteryzuje się on znacznie wyższą zawartością składników odżywczych i bioaktywnych. Ponadto nie zawiera glutenu, a więc może być spożywany również przez osoby cierpiące na celiakię lub nietolerancję glutenu.

W Japonii zielony jęczmień jest powszechnie spożywany, najczęściej pod postacią zielonego soku o nazwie Aojiru. Młody jęczmień to trawa zbożowa zawierająca znaczne ilości wapnia, żelaza, magnezu, miedzi, witamin: C, B1, B2, B6, E, β-karotenu i chlorofilu. W składzie znajdziemy sporą ilość związków przeciwutleniających, w tym także flawonoidów. Poza tym stanowi bardzo dobre źródło błonnika. W poniższej tabeli zestawiono jego wartość odżywczą w przeliczeniu na 100 g produktu.

Wartość odżywcza zielonego jęczmienia w 100 g produktu

*Energia wyliczona na podstawie zawartości białka, węglowodanów i tłuszczów w suchej masie produktu.

Zielony jęczmień – właściwości

Młodemu jęczmieniowi przypisuje się wiele właściwości prozdrowotnych, m.in. antyoksydacyjne, przeciwdepresyjne, antystresowe, przeciwzapalnie oraz regulujące stężenie cholesterolu i glukozy we krwi. Ze względu na wysoką zawartość związków antyoksydacyjnych zielony jęczmień neutralizuje szkodliwy wpływ nadmiaru wolnych rodników na organizm. Tym samym opóźnia procesy starzenia się organizmu oraz chroni przed nadmiernym obciążeniem układu odpornościowego. Obecny w zielonym jęczmieniu flawon glikozydowy – saponaryna – wpływa korzystnie na proces leczenia skóry z defektami wywoływanymi promieniowaniem ultrafioletowym. Zapobiega również utlenianiu się kwasów omega-3 i tworzeniu się toksycznego malondialdehydu.

Wysoka ilość nierozpuszczalnego błonnika sprawia, że zielony jęczmień przeciwdziała zaparciom. Błonnik nierozpuszczalny w wodzie (celuloza, ligniny, niektóre hemicelulozy) wykazuje korzystne działanie na pracę przewodu pokarmowego. Usprawnia perystaltykę jelit, wiąże wodę, zwiększając objętość treści pokarmowej w jelicie cienkim. Ponadto wpływa pozytywnie na stężenie glukozy we krwi, spowalniając proces jej wchłaniania.

Frakcja rozpuszczalna błonnika zawarta w zielonym jęczmieniu ma zbawienny wpływ na gospodarkę lipidową oraz cukrową. Zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi poprzez wydalanie go z kałem. Opóźnia wchłanianie tłuszczów nasyconych oraz zwiększa ich wydalanie ze stolcem, przeciwdziałając tym samym rozwojowi miażdżycy. Spowalnia proces wchłaniania glukozy do krwi, działając profilaktycznie wobec cukrzycy typu 2. Ma również właściwości odtruwające, ponieważ wychwytuje związki toksyczne i usuwa je z organizmu.

Działanie przeciwnowotworowe młodego jęczmienia polega na jego zdolności do wywoływania śmierci (apoptozy) komórek nowotworowych, zapobieganiu aktywacji szlaków metabolicznych odpowiedzialnych za procesy rakotwórcze oraz poprawy mechanizmów regeneracji DNA. Oprócz tego zielony jęczmień zawiera enzym SOD (dysmutazę ponadtlenkową), którego niedobory obserwuje się u osób chorych na raka.

Zielony jęczmień wykazuje działanie antystresowe. Przeprowadzono badania, w których szczury były poddawane trzygodzinnym sesjom stresowym. W przeciwieństwie do grupy otrzymującej placebo szczury, które przyjmowały liście zielonego jęczmienia, znacznie lepiej radziły sobie z sytuacją stresową. Dlatego też potwierdzono, że regularne przyjmowanie zielonego jęczmienia może wpływać korzystnie na poziom stresu oraz inne choroby psychiczne takie jak powszechna depresja.

Chlorofil obecny w zielonym jęczmieniu ma działanie oczyszczające, przeciwzapalne i odnawiające. Usuwa nieprzyjemny oddech i zapach ciała. Dezaktywuje substancje rakotwórcze, usuwa toksyny, leczy próchnicę zębów. Zwalcza stany zapalne skóry, przewodu pokarmowego, gardła, stawów oraz trzustki. Wspomaga rozwój pozytywnej mikroflory zasiedlającej jelita człowieka, która ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego.

Zielony jęczmień – odchudzanie

Dzięki wysokiej zawartości błonnika zielony jęczmień wspomaga proces redukcji masy ciała. Błonnik pęcznieje w jelitach, dając szybkie uczucie sytości. Poza tym znacznie zmniejsza kaloryczność diety. Na stronach producentów zielonego jęczmienia znajdziemy informacje o rewelacyjnym wpływie tego produktu na spadek masy ciała. Nie ma jednak badań potwierdzających tę tezę. Zdrowa, prawidłowo zbilansowana dieta to podstawa w procesie odchudzania. Zielony jęczmień może być tylko i wyłącznie dodatkiem wzmacniającym jej efekt.

Zielony jęczmień – skutki uboczne

Dotychczas nie opisano jakichkolwiek skutków ubocznych wynikających ze stosowania zielonego jęczmienia. Produkt ten jest w 100% naturalny i nie zawiera żadnych substancji dodatkowych. Spożywanie traw zapoczątkował w 1930 roku Charles F. Schnabel, wcześniej człowiek nie spożywał tego typu produktów. Dlatego też u niektórych osób istnieje możliwość wystąpienia objawów alergii bądź nietolerancji, które mogą wynikać z reakcji krzyżowych – spożywanie zielonego jęczmienia może łączyć się z alergią na trawy lub chwasty. Dolegliwości mogą wystąpić dopiero w przyszłości, przyczyniając się do astmy, atopii oraz chorób autoimmunizacyjnych.

Zielony jęczmień – przepisy

Zielony jęczmień jest dostępny w sprzedaży w postaci proszku lub tabletek. Godnym polecenia jest produkt w pierwszej formie, gdyż jest on mniej przetworzony. Tabletki zawierają dodatkowe substancje wypełniające.

Zielony jęczmień w proszku stanowi świetny dodatek do porannego musli, owsianki, sałatek lub koktajli. Nie należy używać go do potraw gorących lub zalewać wrzątkiem, gdyż spowoduje to utratę większości składników odżywczych.

Przepis na zdrowy koktajl z dodatkiem zielonego jęczmienia

Składniki:
Szklanka mleka kokosowego lub innego mleka roślinnego;
1 banan;
1 awokado;
1 łyżeczka młodego jęczmienia.

Wykonanie:
Banana umyć i obrać ze skórki. Awokado umyć, obrać ze skórki, usunąć pestkę. Wszystkie składniki umieścić w blenderze i zmiksować.

Posumowanie

Zielony jęczmień to produkt o wysokiej wartości odżywczej. Ze względu na jego korzystne oddziaływanie na organizm człowieka warto wprowadzić go do codziennej diety. Nie można traktować go jako bogate źródło składników odżywczych, gdyż jego spożycie jest niewielkie. Wartość odżywcza najczęściej podawana jest na 100 g produktu, natomiast standardowa dzienna dawka młodego jęczmienia to zaledwie około 2 g (1 łyżeczka). Należy również pamiętać, że sam zielony jęczmień nie uchroni nas przed nadwagą i innymi chorobami dietozależnymi. Ważna jest zbilansowana, zdrowa dieta. Zielony jęczmień powinien stanowić jedynie jej uzupełnienie.

mgr inż. Angelika Skowron
Dietetyk

Bibliografia
Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2010.
Foda M., Young Green Barley Leaves As Natural Antioxidants: Principles, Concepts, Bioassay, Saarbrücken 2012.
Yamaura K., Protective effect of young green barley leaf (Hordeum vulgare L.) on restraint stress-induced decrease in hippocampal brain-derived neurotrophic factor in mice, „Pharmacognosy Magazine” 2015, 11(1), 86–92.
Kawka K., Lemieszek M.K., Health promoting properties of young barley, http://www.monz.pl/Prozdrowotne-wlasciwosci-mlodego-jeczmienia,73682,0,2.html (12.10.2017).
Kępińska A., Jęczmień – właściwości prozdrowotne i wykorzystanie w produkcji spożywczej, „Przegląd zbożowo-młynarski” 2015, 59(3).
Lahouar L, El-Bok S, Achour L. , Therapeutic Potential of Young Green Barley Leaves in Prevention and Treatment of Chronic Diseases: An Overview, „The American Journal of Chinese Medicine” 2015, 43(7), 1311-1329.
Meyerowitz S., Trawy zbóż. Najcenniejszy lek natury, Lutynia 2006.
Ikeguchi M. et al, Effects of Young Barley Leaf Powder on Gastrointestinal Functions in Rats and Its Efficacy-Related Physicochemical Properties, „Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine” 2014.
Pelc J., Zielony Jęczmień, https://dietetycy.org.pl/zielony-jeczmien (12.10.2017).
Pitchford P., Odżywianie dla zdrowia, Łódź 2002.