Amarantus pod lupą
Biorąc pod uwagę zawartość podstawowych składników odżywczych, amarantus znacznie przewyższa pozostałe rośliny zbożowe. Podstawową składową amarantusa jest białko zawierające wszystkie niezbędne dla organizmu aminokwasy egzogenne. Białko w amarantusie mieści się w głównej mierze w zarodku i okrywie, a nie w bielmie, tak jak w przypadku pozostałych zbóż. Białko znajdujące się w nasionach amarantusa może być wykorzystywane do produkcji produktów mlekozastępczych, co ma istotne znaczenie zwłaszcza dla osób nie tolerujących laktozy. Ponadto w amarantusie nie wykazano obecności białek glutenowych, co jest dobrą informacją dla osób chorych na celiakię. Białka amarantusa składają się w szczególności z albumin i globulin. Istotne dla chorych jest również to, iż amarantus jest cennym źródłem wapnia, żelaza i magnezu – składników, których niedobory są często stwierdzane u osób chorujących na celiakię.
Cudowne właściwości amarantusa
Pod względem obecności lipidów szarłat odznacza się wyższą ich zawartością w porównaniu do innych zbóż. Wśród tłuszczów przeważających w amarantusie wymienia się te o bardzo dobrym składzie biologicznym, głównie nienasycone kwasy tłuszczowe: linolowy (~62%), oleinowy (~20,4%) i linolenowy (~1,1%). Według niektórych badaczy w szarłacie nie stwierdzono występowania cholesterolu, co jest ważne w prewencji miażdżycy. Amarantus uznawany jest za wartościową roślinę także ze względu na składniki znajdujące się w jego oleju. Wymienia się tu w szczególności skwalen. Substancja ta znajduje zastosowanie w medycynie, farmacji, przy produkcji kosmetyków. Skwalen charakteryzuje się właściwościami antyoksydacyjnymi, reguluje poziom cholesterolu (redukuje stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL oraz trójglicerydów we krwi), wpływa na stabilizację ciśnienia tętniczego krwi, działa antynowotworowo, wzmacnia układ odpornościowy organizmu, wpływa korzystnie na szpik kostny, nadnercza, węzły chłonne, wspomaga usuwanie toksyn z organizmu, uczestniczy w cholesterogenezie w wątrobie. Skwalen wykorzystywany jest w przemyśle farmaceutycznym jako składnik preparatów o właściwościach przeciwbólowych, przeciwgrzybicznych, antyseptycznych, przeciwzapalnych i przeciwalergicznych. Kolejnymi istotnymi składnikami oleju z amarantusa są pochodne witaminy E – tokoferole i tokotrienole wykazujące działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne oraz wpływające pozytywnie na barierę naskórka.
Węglowodany (głównie skrobia) zawarte w nasionach amarantusa nie występują w dużych ilościach w porównaniu do pozostałych zbóż. Zgodnie z wieloma badaniami amarantus może być wykorzystywany w profilaktyce oraz leczeniu problemów diabetologicznych (głównie w formie oleju), gdyż jego ziarna mogą obniżyć poziom glukozy we krwi.
Ważnym składnikiem amarantusa jest błonnik pokarmowy wpływający dobroczynnie na układ trawienny człowieka. Jego frakcja nierozpuszczalna może zmniejszyć ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego, z kolei błonnik rozpuszczalny wiąże kwasy żółciowe i cholesterol, obniżając tym samym ich stężenie we krwi.
Nasiona amarantusa to także bogactwo składników mineralnych takich jak magnez, żelazo, potas, fosfor, wapń, jod, cynk czy kobalt. Obecność tych biopierwiastków sprawia, że roślina ta polecana jest osobom starszym, kobietom ciężarnym, dzieciom w okresie intensywnego rozwoju, sportowcom czy osobom borykającym się z problemami kostnymi lub anemią. W amarantusie odnajdziemy również szereg witamin, m.in. witaminę C, E, PP i B6.
Zastosowanie szarłatu
W przemyśle kosmetycznym szarłat stosowany jest do produkcji kremów, maseczek działających upiększająco, ochronnie i wygładzająco. Ponadto jest dobrym środkiem w walce z procesem starzenia się skóry, zapobiegając jej nadmiernemu wysychaniu oraz oddziaływaniu takich niekorzystnych warunków atmosferycznych jak promieniowanie UV.
Wykorzystanie amarantusa w przemyśle spożywczym pozwala na uzyskanie żywności zdrowej, bezpiecznej, jak również funkcjonalnej. Z jego nasion możemy otrzymać mąkę, kaszę, płatki, kleiki, kiełki lub tzw. popping (ekspandowane nasiona szarłatu). Mąkę z nasion amarantusa można wykorzystać do wypieku ciast i chleba.
mgr Magdalena Traczyk, dietetyk
Bibliografia
Kaźmierczak A., Bolesławska I., Przysławski J., Szarłat – jego wykorzystanie w profilaktyce i leczeniu wybranych chorób cywilizacyjnych, Now Lek. 2011, 80(3), 192–198.
Kumar Ashok B.S., Lakshmanb K., Jayaveeac K.N. et al., Antidiabetic, antihyperlipidemic and antioxidant activities of methanolic extract of Amaranthus viridis Linn in alloxan induced diabetic rats, Exp Toxicol Pathol. 2012, 64, 75–79.
Miroshnichenko L.A., Zoloedov V., Volynkina A.P. et al., Influence dietary teraphy with use sunflower and amaranth oils on parameters of immine reactivity in patients with diabetes mellitus 2 types, Vopr. Pitan. 2009, 78(4), 30–36.
Szwejkowska B., Bielski B., Wartość prozdrowotna nasion szarłatu (Amaranthus cruentus L.). Post Fitoter. 2012, 4, 240–243.
Achremowicz B., Ceglińska A., Haber T. et al., Ogólna charakterystyka i technologiczne wykorzystanie nasion szarłatu. Część I. Ogólna charakterystyka szarłatu, „Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego” 2015, 1, 118–125.
Komentarze