Nadżerka żołądka – objawy choroby i sposoby jej leczenia

Nadżerka żołądka – przyczyny

Najczęstszą przyczyną stanów zapalnych śluzówki żołądka jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Pałeczka Helicobacter pylori należy do rodziny bakterii Gram-ujemnych. Szacuje się, że jest obecna w przewodzie pokarmowym 70% osób z krajów rozwijających się i 30% osób z krajów rozwiniętych. Pałeczka zasiedla powierzchnię komórek nabłonkowych śluzówki części przedodźwiernikowej żołądka. Jej sama obecność nie powoduje stanów zapalnych przewodu pokarmowego, zwiększa jednak ryzyko ich występowania. Okazuje się bowiem, że Helicobacter pylori działa szkodliwie, gdy organizm człowieka jest osłabiony lub podczas zaburzenia pH żołądka.

Helicobacter pylori jest bezpośrednią przyczyną 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka. To właśnie temu schorzeniu najczęściej towarzyszą bolesne i krwawiące nadżerki. Działanie pałeczki Helicobacter pylori polega na uszkodzeniu błony śluzowej żołądka, zmniejszeniu produkcji śluzu w jego ścianach, z czym wiąże się zwiększenie drażniącego działania kwasu solnego na delikatną ścianę żołądka. Tworzą się wtedy ubytki śluzówki, zwane nadżerkami, które z biegiem czasu mogą zmienić się w zmiany martwicze, zwane wrzodami żołądka. Badania dowodzą, że nadżerki i wrzody żołądka są kluczowymi czynnikami ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej.

Do czynników ryzyka występowania nadżerki żołądka można zaliczyć nadużywanie substancji drażniących błonę śluzową żołądka, np. alkohol, niesteroidowe leki przeciwzapalne i narkotyki. Nie bez znaczenia jest również rola czynników autoimmunologicznych, czasem nadżerka żołądka spowodowana jest przez autoagresję naszego układu odpornościowego. Do innych przyczyn występowania nadżerek należą też zatrucie toksynami, oparzenia kwasem lub ługiem, promieniowanie rentgenowskie lub nieświeże produkty spożywcze zawierające jad kiełbasiany.

Warto także zwrócić uwagę, że nadżerka żołądka występuje częściej u osób podatnych na stres. Nie tylko czynniki fizjologiczne, również nasz styl życia wpływa na występowanie zapalenia błony śluzowej żołądka.

Nadżerka żołądka – bolesne objawy

Objawy kliniczne zapalenia błony śluzowej żołądka występują nagle. Pierwszym objawem jest uczucie sytości nawet po zjedzeniu niewielkiego posiłku. Uczucie to jest dość nieprzyjemne, charakteryzuje się bólem w klatce piersiowej, który może przypominać objawy choroby refluksowej. Kolejnymi symptomami nieżytu żołądka są wymioty oraz utrata apetytu. W zasadzie nie można się dziwić, że chorzy odmawiają jedzenia. Każdorazowe spożycie posiłku kończy się ogromnym dyskomfortem i nasileniem dolegliwości. Zaawansowana forma nadżerki żołądka objawia się krwawieniem z przewodu pokarmowego w postaci krwistych wymiotów lub czarnego i zbitego kału. W badaniu lekarskim głównym objawem jest zwiększona tkliwość brzucha podczas delikatnego naciskania okolic żołądka przez lekarza.

Nadżerka żołądka – leczenie i prawidłowa dieta

Jak wcześniej wspomniano, przyczyną nadżerki mogą być nieprawidłowe nawyki żywieniowe. Oprócz nadużywania alkoholu i zbyt dużego spożycia soli na pojawienie się nadżerki może mieć wpływ również dieta uboga w substancje antyoksydacyjne. Ich działanie przeciwzapalne ma duży wpływ na zachowanie dobrej kondycji błony śluzowej żołądka.

Badania dowodzą, że ogromny wpływ na rozwój nieżytu żołądka ma dieta uboga w witaminę C. Chociaż tak niepozorna i pospolita, może zapobiegać i wspomagać leczenie nadżerek. Szczególnie wrażliwe na witaminę C są nadżerki spowodowane przez wspomniane wcześniej bakterie Helicobacter pylori. Kiedy spada stężenie witaminy C w soku żołądkowym, spada również nasza odporność. Dieta pacjenta, który chce uniknąć nadżerek, powinna być więc bogata w produkty o dużej zawartości witaminy C. Należą do nich wyciąg z dzikiej róży, acerola, głóg, a także natka pietruszki, czerwona papryka, czerwona i czarna porzeczka. Dużo witaminy C zawierają również owoce cytrusowe, truskawki i kiwi.

Warto pamiętać także o odpowiedniej podaży beta-karotenu (prowitamina A). Ma on działanie kojące i regenerujące śluzówkę żołądka. Jego odpowiednia ilość w diecie przyspiesza procesy regeneracyjne, a także chroni nas przed infekcjami. Źródłem beta-karotenu są wszystkie zielone warzywa liściaste (w tym seler naciowy) oraz warzywa i owoce, np. marchew, dynia, bataty, morele, brzoskwinie. Obecnie przeprowadzane badania kliniczne dowodzą, że dieta o dużej zawartości karotenu może uchronić nas przed następstwem nadżerki, czyli nowotworem żołądka.

Przy ostrym nieżycie żołądka należy pamiętać, że dieta musi ulec zmianie. Po wystąpieniu ostrych objawów nadżerki należy wprowadzić dietę łatwostrawną, która nie podrażnia dodatkowo obolałych już ścian żołądka. Jedzenie powinno mieć zatem miękką konsystencję, którą można uzyskać przez miksowanie i blendowanie. Należy na jakiś czas wyeliminować produkty zbożowe z grubego przemiału, potrawy pikantne i mocno doprawione, a także zbyt tłuste i gorące. Należy w miarę możliwości odciążyć żołądek i dać mu szansę na szybką rekonwalescencję.

Nadżerka żołądka nie jest w żadnym wypadku stanem bezpośrednio zagrażającym naszemu życiu. Jednakże nieleczona i zbagatelizowana może być naprawdę niebezpieczna. Pojawienie się wrzodów na żołądku może prowadzić do ostrego zapalenia otrzewnej. Trzeba zwracać uwagę na to, czy dbamy odpowiednio o układ pokarmowy. Gdy przestaje wydajnie pracować, ma to wpływ na nasz cały organizm.

Klaudia Niemira
Dietetyk kliniczny, specjalista ds. żywienia

Bibliografia
Grzywińska U., Dobrowolska-Zachwieja A., Linke K., Zapalenie błony śluzowej żołądka – podział, etiologia, objawy kliniczne, „Nowiny Lekarskie” 2007, 5(76), 426–429.
Simon K., Serafińska S., Zapalenie błony śluzowej żołądka, czelej.com.pl/images/file/fragmenty%20ksiazek/Choroby%20zaka%C5%BAne%20i%20paso%C5%BCytnicze%20wyd%20II/ChZ%2027.pdf (25.10.2017).
Piątek-Guziewicz A. et al., Zmiany endoskopowe i histopatologiczne górnego odcinka przewodu pokarmowego u chorych z dyspepsją organiczną i czynnościową, „Przegląd Lekarski” 2014, 71(4), 204–209.
Cichoż-Lach H., Celiński K., Słomka M., Krwawienia z przewodu pokarmowego – przyczyny i zasady leczenia, „Medycyna Rodzinna” 2003, 2, 62–65.
Rowicka G., Czajka M., Znaczenie diety w profilaktyce i leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, „Medycyna Rodzinna” 2011, 1, 15–18.