Choroby nerek powodują obrzęki
Obrzęki twarzy i powiek, które pojawiają się w nocy, a znikają w ciągu dnia, świadczą o kłębuszkowym zapaleniu nerek. Obrzęki w obrębie brzucha (wodobrzusze) i nóg, a także w okolicach oczu pojawiają się przy niewydolności nerek i zespole nerczycowym. Opuchlizna w obrębie stawów, zwłaszcza kostek i nadgarstków, może wskazywać na kamicę nerkową. Wszystkie opisane schorzenia wymagają wdrożenia indywidualnej diety i ustalenia ilości przyjmowanych płynów.
- Bez względu na rodzaj choroby istnieją skuteczne metody na pozbycie się obrzęków i zapobieganie pojawiania się ich w późniejszym okresie.
- We wszystkich chorobach nerek zaleca się ograniczenia spożycia soli. Dotyczy to nie tylko soli dodawanej do codziennych potraw, ale także produktów gotowych takich jak: wędliny, konserwy, marynaty, sery, kiszonki, zupy w proszku, krakersy.
- Jedzenie moczopędnych produktów pomaga w walce z obrzękami. W diecie chorego nie powinno zabraknąć ogórków surowych, arbuzów, melonów, czereśni.
- Ustalenie bilansu wodnego jest podstawą leczenia przewlekłych chorób nerek. Zwykle zaleca się chorym, aby przyjmowali maksymalną ilość płynów, jaką są w stanie wydalić z moczem.
- Spożywanie pełnowartościowego białka jest wskazane we wszystkich typach chorób nerek, a zwłaszcza przy ich niewydolności, która zmusza do znacznego ograniczenia białka w diecie.
- Źródłem pełnowartościowego białka są jaja, chude mięso, ryby, mleko i jego przetwory, a także nasiona roślin strączkowych (soja, soczewica, fasola). Należy tutaj pamiętać, że kamica wapniowa i fosforanowa wyklucza z diety mleko słodkie, żółtka jaj oraz ryby i nasiona strączkowe. Te ostatnie nie mogą być spożywane także przy kamicy szczawianowej.
- Unikanie potraw smażonych i odsmażanych to kolejna z zasad diety, których należy trzymać się w chorobie nerek. Potrawy najlepiej gotować na parze lub piec w folii.
- Wysiłek fizyczny wspomaga odpływ nadmiaru wody z organizmu, reguluje ciśnienie tętnicze i znacznie poprawia komfort życia chorego. Skuteczne mogą okazać się zwykły spacer lub ćwiczenia na rowerze stacjonarnym.
Co jeść, gdy nękają nas choroby nerek?
Dieta w niedoczynności nerek nie różni się zasadniczo od diety stosowanej przy niewydolności tego narządu. Podstawą jest ograniczenie przyjmowania białka do 0,3–0,6 g/kg masy ciała na dobę. Białko powinno w większości pochodzić z produktów mięsnych, białek jaj i przetworów mlecznych. Źródło białka ustala się na podstawie oceny stopnia zaawansowania choroby i rodzaju zaburzeń równowagi metabolicznej. Kontroli podlega zazwyczaj stężenie we krwi sodu, fosforu i potasu.
Dieta z niską zawartością potasu wyklucza z jadłospisu: pomidory (i ich przetwory), owoce cytrusowe, orzechy, czekoladę, nasiona roślin strączkowych, grzyby, suszone owoce, warzywa liściaste i kasze (szczególnie kaszę gryczaną).
Ziemniaki, marchew i buraki mimo dużej zawartości potasu są dopuszczone w diecie po odpowiednim przygotowaniu. Należy je wstępnie długo moczyć w wodzie, wypłukać, potem podgotować, odcedzić i ugotować w nowej wodzie.
W przypadku diety ubogiej w fosfor nie powinno się spożywać ryb, serów podpuszczkowych i topionych, pasztetów, wędlin, mięsa wieprzowego, baraniny i podrobów ani pić napojów gazowanych (zwłaszcza typu cola). Na liście produktów niedozwolonych znajdują się warzywa takie jak: czosnek, nasiona roślin strączkowych, brokuły, chrzan, dynia i pory. Ograniczeniu podlegają produkty zbożowe, zwłaszcza pieczywo razowe i płatki. W diecie powinny się znaleźć wysokoenergetyczne warzywa (buraki, papryka, cukinia, cebula, rzodkiewki, brukselka), białe pieczywo pszenne, przetwory mleczne (twarogi, kefiry, jogurty), białka jaj, jabłka, ananasy, agrest. W niewielkich ilościach spożywać można wołowinę i kurczęta, kalafiory, kapustę i szparagi, a z owoców: melony, arbuzy, brzoskwinie i śliwki.
Dieta uboga w białko i podlegająca znacznym ograniczeniom źródeł węglowodanów zmusza do uzupełnienia wartości energetycznej przez zwiększenie podaży tłuszczów. Zaleca się spożycie tłuszczów nienasyconych. Najlepsze będą tłuszcze pochodzenia roślinnego (oliwa z oliwek lub olej), a także tłuszcze rybie, które zawierają kwasy tłuszczowe z grupy „omega”. Niedozwolone są: smalec, słonina, tłuste mięsa i solone masło.
Chroniczna niedoczynność nerek jest postępującą chorobą i zwykle prowadzi do niewydolności. Tylko od dokładnej diagnostyki i indywidualnie dobranej ścisłej diety zależy, czy da się ten problem spowolnić i w takim stopniu, aby leczenie dializami nie było konieczne.
Magdalena Dobaj-Zerek, mgr inż technologii żywności i dietetyk
Bibliografia:
- „Podstawy fizjologii żywienia człowieka", Janusz Stanisław Keller, Warszawa, 2000, Wydawnictwo SGGW.
- „Żywienie w chorobach nerek”, Zofia Wieczorek-Chełmińska, PZWL, 2004.
- „Choroby nerek” , Klaus F. Kopp, Hanne Keller, Astrum, Wrocław, 2006.
- „Przewlekłe choroby nerek”, Ryszard Jerzy Grenda, Anna Jakubowska-Winecka, PZWL, 2007.
Komentarze
Ja z kolei miałam kamicę, straszna sprawa, bardzo bolesna. Teraz stosuję moczopędną ziołową fitolizynę, bo ułatwia wydalanie piasku z dróg moczowych.