Spirulina – występowanie, zastosowanie
Spirulina naturalnie występuje wysoko solnych alkalicznych wodach w rejonie tropikalnym i subtropikalnym. Najpopularniejsze gatunki spiruliny, budzące największe zainteresowanie ze względu na wysoką zawartość cennych składników, to S. platensis, S. Maxima, S. fusiformis. Ten wyjątkowy organizm jest znany nie od dziś. Wieści głoszą, że obecna była już w cywilizacji azteckiej. W środkowej Afryce wykorzystywana jest do przyrządzania ciasteczek.
Trudno podważyć jej wybitnie wysoką wartość odżywczą, skoro promowana jest przez takie agencje jak NASA czy ESA. Ze względu na wysoką zawartość białka (60–80% suchej masy) doskonale nadaje się jako prowiant na dalekie kosmiczne wyprawy. Promocją spiruliny zajmuje się międzynarodowa instytucja pod nazwą Intergovernmental Institution for the use of Microalgae Spirulina Against Malnutrition (IIMSAM) założona w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Jej misją jest rozpropagowanie spiruliny jako środka do walki z niedożywieniem. Trudno o lepsze dowody świadczące o jej dietetycznej wartości. Oprócz właściwości odżywczych przypisuje się jej także potencjał obniżający stężenie cholesterolu we krwi, przeciwnowotworowy, przeciwzapalny i antyoksydacyjny.
Spirulina – wartość odżywcza
Suszona spirulina bez zbędnej przesady może być określona jako bomba odżywcza. W nawiasach obok wartości przedstawiony jest procent, w jakim zaspokaja średnie dzienne zapotrzebowanie osoby dorosłej.
W 100 g spiruliny znajdziemy:
- 57,5 g białka,
- 24 g węglowodanów,
- 4 g błonnika,
- 120 mg wapnia (10%),
- 28 mg żelaza (100%),
- 195 mg magnezu (60%),
- 1363 mg potasu (40%),
- 10 mg witaminy C (15%),
- 25 μg witaminy K.
Spirulina – działanie obniżające cholesterol
Cholesterol jest związkiem niezbędnym do życia. Stanowi element struktury komórek, jest niezbędny do syntezy witaminy D i hormonów. We krwi występuje w postaci kompleksów: HDL (lipoproteina o wysokiej gęstości), LDL (lipoproteina o niskiej gęstości) oraz VLDL (lipo proteina o bardzo niskiej gęstości). Frakcje LDL i VLDL związane są z ryzykiem wystąpienia miażdżycy. Choroby układu krążenia nadal plasują się na wysokiej pozycji w klasyfikacji chorób będących najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Z racji tego niezwykle docenia się wszelki składniki pomagające w utrzymaniu w granicach normy stężenia cholesterolu frakcji LDL we krwi.
Pierwsze badanie z udziałem ludzi mające na celu weryfikację skuteczności spiruliny w redukcji cholesterolu przeprowadzono już w 1988 roku. W badaniu wzięło udział trzydziestu młodych mężczyzn z poziomem LDL w normie lub z łagodną hipercholesterolemią. Badanych podzielono na dwie grupy. W jednej z nich zażywano codziennie przez 8 tygodni 4,2 g spiruliny, w drugiej spirulinę zażywano jedynie przez 4 tygodnie. Poziom cholesterolu obniżył się u wszystkich uczestników w sposób istotny, jednak w większym stopniu wśród mężczyzn z podniesionym poziomem cholesterolu we krwi. Po zaprzestaniu suplementacji poziom LDL wrócił do wartości sprzed interwencji. Eksperyment ten był pierwszym sygnałem dającym nadzieję na wykorzystanie spiruliny do poprawy gospodarki lipidowej.
Jej właściwości testowano też na grupie osób chorujących na cukrzycę typu 2, którzy są bardziej niż osoby zdrowe narażone na choroby układu krążenia. Także wśród tej populacji suplementacja średnio 2 gramami spiruliny przynosiła efekt obniżenia stężenie LDL, ale również obniżenia glikemii zarówno porannej, jak i poposiłkowej. Podobny efekt wykazano w badaniach z udziałem osób starszych. Dowody są bardzo przekonujące, jednak nie możemy wniosków przenieść na nas samych. Choć dobrze zaplanowane, badania przeprowadzone zostały na niewielkiej liczbie ludzi i w krótkim okresie. Oprócz wyżej opisanego działania spirulina prawdopodobnie posiada także właściwości antyoksydacyjne.
Spirulina – naturalny antyoksydant
W badaniach eksperymentalnych testowano również wpływ suplementacji spiruliną na markery stanu zapalnego oraz dokonywano oceny antyoksydacyjnej. W badaniach tych uczestnicy suplementowali dawki 7,5 do 8 g spiruliny dziennie. Zarówno kobiet, jak i w grupie mieszanej osób starszych zauważono obniżenie stężenie IL-6 (interleukiny 6), która jest jednym z czynników prozapalnych. Oprócz obniżonego stężenia we krwi stwierdzono zahamowanie jej wydzielania przez komórki limfocytów. Ponadto spadła wartość poziomu MDA, który świadczy o procesie oksydacji (czyli mówiąc w uproszczeniu, o pewnym stopniu uszkodzenia komórek). Takie działanie spiruliny prawdopodobnie można wyjaśnić zawartością fikocyjaniny (niebieskiego barwnika) oraz doskonale wszystkim znanego beta-karotenu. Fikocyjanina może oddziaływać przez hamowanie produkcji prozapalnych cytokin, jak na przykład TNF-α. Β-karoten jest znanym związkiem o działaniu antyoksydacyjnym. Czy warto zatem włączyć spirulinę do codziennej diety?
Spirulina – bezpieczeństwo stosowania
Biorąc pod uwagę długą historię stosowania przez człowieka spiruliny, możemy przypuszczać, że nie wpływa ona niekorzystnie na nasze zdrowie. Aby sprawdzić bezpieczeństwo suplementowania spiruliny w ciąży, przeprowadzono eksperyment z udziałem szczurów. W żadnym z nich nie wykazano działania teratogennego (uszkadzającego płód). Kilkutygodniowa suplementacja dużych dawek (sięgających nawet 30mg na kilogram masy ciała) nie przyniosła efektów ubocznych, nie zaobserwowano uszkodzenia wątroby, parametry krwi pozostawały w normie. Niestety w mikroalgach rosnących w niektórych zbiornikach występowało wysokie stężenie rtęci. Na szczęście w większości przebadanych produktów dostępnych na rynku stężenie rtęci i innych metali ciężkich nie przekraczało dopuszczalnych norm.
Spirulinę uznaje się jako bezpieczną w stosowaniu. Pośród innych mikroalg, jak chlorella czy Dunaliella, Arthrospira wiedzie prym w swoim prozdrowotnym potencjale.
Spirulina – gdzie kupić
Spirulinę można znaleźć w sklepach ze zdrową żywnością – zarówno stacjonarnych, jak i internetowych. Jeżeli zdecydujemy się na zakup w formie tabletek, warto zwrócić uwagę, czy nie zawierają one zbędnych wypełniaczy. Można spożywać ją także w formie proszku jako dodatek do dań (na przykład sałatki) czy napojów. Preparaty najlepiej dawkować zgodnie z sugestią producenta.
Podsumowując, spirulina to mikroalga o wysokim potencjale odżywczymi i prozdrowotnym. Żaden suplement nie może jednak zastąpić zbilansowanej diety. Warto mieć to na uwadze.
Paulina Hetwer
Dietetyk kliniczny
Bibliografia
Seaweed, spirulina, dried, USDA National Nutrient Database, ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/3306 (5.02.2018).
Deng R., Chow T.J., Hypolipidemic, Antioxidant and Antiinflammatory Activities of Microalgae Spirulina, „Cardiovascular Therapeutics” 2010, 28(4), e33–e45.
Komentarze