Czym objawia się anemia?
Anemia, inaczej niedokrwistość, jest to stan chorobowy, w którym dochodzi do spadku poziomu hemoglobiny (Hb), hematokrytu (Ht) oraz w niektórych przypadkach spadku krwinek czerwonych (RBC) w porównaniu z normami przyjętymi dla danego wieku rozwojowego. Niedokrwistość rozpoznajemy u kobiet, gdy poziom hemoglobiny jest niższy niż 12 g/dl, natomiast u mężczyzn – gdy poziom ten jest niższy od 14 g/dl. Anemia w naszym organizmie może rozwijać się z rożnych przyczyn, do których możemy zaliczyć między innymi: krwotoki, różne postacie zaburzenia wchłaniania składników odżywczych, choroby nowotworowe, niedobór kobalaminy, kwasu foliowego, żelaza czy też uwarunkowania genetyczne.
Jednak najczęstszą postacią anemii, stanowiącą 80% wszystkich przypadków, jest niedokrwistość z niedoboru żelaza, tzw. niedokrwistość mikrocytarna. W organizmie, w wyniku między innymi nieprawidłowej diety, dochodzi do niedoboru żelaza, a tym samym synteza hemu zostaje upośledzona i parametry morfologiczne układu czerwonokrwinkowego są nieprawidłowe, ulegają obniżeniu. W krajach rozwijających się do niedoboru żelaza dochodzi u 30–70% populacji. U kobiet stwierdzany jest on częściej o 10%, niż u mężczyzn – 4%. Spadek żelaza może być spowodowany jego upośledzonym wchłanianiem, nadmierną utratą czy też zwiększonym zapotrzebowaniem. Do głównych przyczyn spadku ilości żelaza w organizmie zaliczymy: nadmierne krwawienie z przewodu pokarmowego, spowodowane m.in. wystąpieniem choroby wrzodowej, żylaków przełyku, odbytu, choroby nowotworowe, krwawienie z dróg oddechowych czy obfite miesiączki. Leczenie anemii jest procesem złożonym, na który składają się zarówno leczenie farmakologiczne, jak i prawidłowa dieta.
Anemia – co jeść, gdy mamy niedokrwistość?
Przy niedoborze żelaza należy zwrócić uwagę na takie składniki diety jak: mięso wołowe, kaczka, indyk, gęś, królik, cielęcina, podroby (wątroba cielęca, drobiowa, wołowa), ponieważ produkty te są źródłem żelaza hemowego, czyli takiego, które jest dobrze wchłaniane przez organizm ludzki, mniej więcej na poziomie 22%. Dodatkowo warto wprowadzić do diety produkty zbożowe z pełnego ziarna, kasze gruboziarniste, warzywa zielone (szpinak, szczypior), pietruszkę korzeń, buraki, żółtka jaj, sezam, figi, kakao. Produkty te są źródłem żelaza niehemownego którego przyswajalność jest znacznie niższa w porównaniu do żelaza hemowego i wynosi około 5%, ale są to składniki ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Wśród produktów spożywczych możemy wyróżnić te, które pozytywnie wpływają na wchłanianie żelaza oraz te, które powodują, iż żelazo wchłania się gorzej. Do składników działających korzystnie na wchłanianie żelaza zaliczymy: laktozę (cukier mleczny zawarty w produktach nabiałowych), produkty bogate w witaminę C (kwas askorbinowy poprawia wchłanianie żelaza), histydynę oraz lizynę zawarte w białku mięsa i ryb. Przykładowymi składnikami zmniejszającymi wchłanianie żelaza są: kazeina mleka krowiego, teina zawarta w herbacie oraz kofeina zawarta w kawie, wapń, mangan, miedź, cynk, kadm, ołów, kwas szczawiowy – większe jego ilości znajdują się w rabarbarze, szpinaku, szczawiu, fityniany – obecne w nasionach roślin strączkowych, otrębach.
Pamiętajmy, iż anemia z niedoboru żelaza jest problemem nadal aktualnym na całym świecie. Anemia i jej skutki mogą wpływać na nasze samopoczucie, komfort psychiczny i wydajność pracy, dlatego też tak ważne jest jej rozpoznanie i odpowiednie leczenie, również za pomocą prawidłowego odżywiania.
Paulina Serafin, dietetyk
Bibliografia
Hellman A., Choroby układu krwiotwórczego; w: Szczeklik A., Choroby wewnętrzne. Tom II, wyd. I. Kraków, „Medycyna Praktyczna” 2006, 1413–1415, 1441–1444.
Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Kucharska K., Niedokrwistość z niedoboru żelaza, Curr Probl Psychiatry 2011, 12(4), 590–594.
Chełstowska M., Warzocha K., Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości. Onkologia w praktyce klinicznej 2006, 2(3), 105–116.
Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2014.
Komentarze