Czym jest osteoporoza?
Osteoporoza jest chorobą układu kostnego, charakteryzująca się obniżeniem masy kostnej i postępującym uszkodzeniem mikrostruktury tkanki kostnej. Proces ten jest nieodłącznie związany ze wzrostem kruchości kości, co w znacznym stopniu zwiększa podatność na złamania. Jest to choroba, na którą wpływ ma wiele czynników, między innymi: czynniki hormonalne, środowiskowe, genetyczne. Spośród czynników środowiskowych predysponujących do wystąpienia choroby szczególne znaczenie przypisuje się codziennej diecie, ale także braku aktywności fizycznej czy też paleniu papierosów, nadużywaniu kofeiny, alkoholu. Osteoporoza może być poniekąd następstwem niezdrowego trybu życia, w związku z czym tak ważne w jej profilaktyce jest właściwe żywienie.
Osteoporoza – profilaktyka poprzez dietę
Osteoporoza a wapń
W profilaktyce osteoporozy niezwykle ważne jest pokrycie zapotrzebowania na wapń oraz witaminę D. Odpowiednia ich podaż w codziennej diecie warunkuje zarówno osiągnięcie prawidłowej szczytowej masy kostnej w wieku młodzieńczym, jak i jej utrzymanie w wieku późniejszym. Wiele naukowych badań potwierdza znaczenie wapnia jako głównego składnika minerałów, odpowiedzialnego za tworzenie kości. Nasz szkielet tworzy magazyn wapnia, który jest wykorzystywany dla zapewnienia jego normalnego poziomu w surowicy. Należy pamiętać, iż wapń musi być stale dostarczany z dietą, gdyż pod wpływem parathormonu, dochodzi do nasilenia niszczenia kości, co w efekcie powoduje uwalnianie wapnia z kości do płynu tkankowego i osocza. Dobowe zapotrzebowanie na wapń zależy od wieku. Mianowicie w grupie wiekowej 18–50 lat to zapotrzebowanie mieści się w granicach 0,8–1 g na dobę, natomiast u osób po 50. roku życia zapotrzebowanie to się zwiększa i wynosi 1,2–1,5 g na dobę. Do źródeł wapnia w codziennej diecie należą głownie mleko i produkty mleczne takie jak: kefiry, jogurty, sery twarogowe, sery dojrzewające. Przykładowo szklanka mleka dostarcza 0,3 g wapnia. Dodatkowo dobrym źródłem wapnia jest mak czy też migdały. Ważne jest, aby osoby pozostające na diecie bezmlecznej sięgały po suplementy diety bądź alternatywne źródła wapnia, gdyż mogą one mieć duży problem z zaopatrzeniem organizmu w wapń.
Osteoporoza a witamina D
Kolejnym istotny czynnikiem w profilaktyce osteoporozy jest prawidłowa podaż witaminy D. Badania donoszą, że w Polsce około 50% populacji ma niedobory witaminy D, z czego 70% stanowią seniorzy. Związane może to być z faktem, iż osoby w wieku podeszłym często spędzają cały dzień w domach, zamkniętych pomieszczeniach, a więc ich czas przebywania na słońcu jest zbyt krótki, aby zmagazynować odpowiednią ilość owej witaminy. Ważne jest, aby pamiętać, że pomimo iż organizm ludzki jest w stanie wytwarzać witaminę D pod wpływem słońca, niezwykle istotne jest także jej dostarczanie z pożywieniem. Najlepszym żywieniowym źródłem witaminy D są ryby, głownie tłuste ryby morskie takie jak makrela, tuńczyk czy też śledź. Niestety dieta populacji polskiej wciąż charakteryzuje się niską zawartością ryb, dlatego też w okresie jesienno-zimowym warto witaminę te suplementować.
Osteoporoza a podaż witaminy K
W zapobieganiu osteoporozie obecnie przypisuje się także ogromne znaczenie witaminie K. Witamina ta powinna być dostarczana z pokarmem. Jej źródła w diecie to: awokado, brzoskwinie, mięso, ryby, nabiał, ale także zielone warzywa takie jak: brokuły, kapusta, szpinak. Dodatkowo witamina ta może być syntetyzowana przez bakterie flory jelitowej człowieka. Niedobór owej witaminy wpływa nie tylko na krzepliwość krwi, ale także wywiera niekorzystny wpływ na metabolizm wapnia w układzie kostnym. Normy żywienia zalecają dobową podaż witaminy K u kobiet w ilości 55 µg dziennie, a u mężczyzn 65 µg.
Dieta i aktywność w walce z osteoporozą
Pamiętajmy, że obok aktywności fizycznej prawidłowe żywienie jest niezwykle istotne w optymalnym rozwoju oraz zachowaniu zdrowia – zapobiega nie tylko przed osteoporozą, ale i innymi chorobami. Dla utrzymania pełnej sprawności fizycznej w wieku dorosłym, starczym niezwykle istotne jest zadbanie o stan naszych kości już teraz. Możemy o nie dbać za pomocą odpowiedniej diety oraz aktywności fizycznej, które pozwolą nam osiągnąć wysoką masę kostną, a tym samym zmniejszyć ryzyko osteoporozy w podeszłym wieku.
Paulina Serafin, dietetyk
Bibliografia
Białokoz-Kalinowska I., Konstantynowicz J., Abramowicz P., Dieta w profilaktyce osteoporozy – zalecenia i kontrowersje, Pediatr Med Rodz 2013, 9(4), 350–356.
Włodarek D., Znaczenie diety w zapobieganiu osteoporozie. Endokrynologia, „Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii” 2009 5(4), 245–253.
Dżygadło B., Łepecka-Klusek C., Zastosowanie niektórych substancji mających wpływ na obrót kostny, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2012, 18(2), 125–130.
Skop-Lewandowska A., Ostachowska-Gąsior A., Kolarzyk E., Żywieniowe czynniki ryzyka osteoporozy u osób w podeszłym wieku, „Gerontologia Polska”, 20(2), 53–58.
Bolesławska A., Przysławski J., Zawartość składników mineralnych w całodziennych racjach pokarmowych kobiet i mężczyzn stosujących dietę tradycyjną i „optymalną” – analiza porównawcza, „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, 2009, 4(65), 303–311.
Komentarze