Znaczenie diety u osób zakażonych wirusem HIV

Jak leczy się HIV?

Zarówno u osób leczonych lekami antyretrowirusowymi i niepoddających się farmakoterapii znaczenie diety dla ogólnego stanu zdrowia ma istotne znaczenie. Możemy spotkać się z różnymi mitami na temat żywienia osób zakażonych nim – takimi, że odpowiednia dieta zahamuje replikacje (namnażanie się) wirusa i usunie go z organizmu (dieta dr. Kwaśniewskiego). Warto zweryfikować te mity i poznać podstawowe zasady żywienia osób zakażonych wirusem HIV. Zapotrzebowanie energetyczne takich pacjentów nie ulega znaczącej zmianie, jeśli nie obserwujemy u nich zakażeń, a liczba komórek CD4 stanowiących wskaźnik poziomu odporności pozostaje na zadowalającym poziomie. Co prawda, spoczynkowe zużycie energii wzrasta o 10%, jednak całkowity wydatek energetyczny pozostaje bez zmian. Jeśli pacjent z HIV z powodu objawów takich jak przewlekłe biegunki stracił dużą cześć masy ciała, należy oczywiście zwiększyć podaż pokarmów. Niezwykle ważne jest zachowanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga i otyłość znacznie zwiększają już i tak podwyższone u osób z wirusem HIV ryzyko zachorowania na wiele chorób takich jak np. nadciśnienie. Co ważne, osobom zakażonym nie zaleca się stosowania żadnych diet o charakterze restrykcyjnym (głodówki, dieta kapuściana, dieta kopenhaska), ponieważ zaburzają metabolizm i wpływają niekorzystnie na odporność organizmu.

Niepokojący powinien być także spadek wagi około 5% w przeciągu trzech miesięcy. Jest to wskazanie do wizyty u lekarza. Zapotrzebowanie na białko wzrasta nieznacznie. U pacjentów niewychudzonych jest to około 1, 5 g na kilogram masy ciała na dobę. Zaleca się spożywać białko pochodzenia zwierzęcego zawierające lepszy skład aminokwasów aniżeli białko roślinne. Źródłem białka są: mięso (należy wybierać chude produkty), jajka (uwaga na cholesterol), produkty mleczne, soczewica, soja, nasiona roślin strączkowych. Szczególnie godne polecenia są produkty mleczne fermentowane pozbawione laktozy. Dostarczają one również niezwykle ważnego białka oraz pomagają odbudowywać florę bakteryjną ważną w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego. Należy jednak wiedzieć, że u osób z mocno obniżona odpornością lepiej zamienić je na jogurty terminowane (pozbawione bakterii). W diecie osób zakażonych wirusem HIV należy zwrócić szczególną uwagę na zawartość tłuszczów pochodzenia zwierzęcego zawierających nasycone kwasy tłuszczowe.

HIV to większe ryzyko wielu chorób

Osoby z HIV są wielokrotnie bardziej narażone na wystąpienie chorób takich jak np. miażdżyca. Dlatego też ich jadłospis powinien ograniczać tłuste produkty pochodzenia zwierzęcego i uwzględniać oleje roślinne, tłuste ryby, orzechy, nasiona roślin strączkowych zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe chroniące układ sercowo naczyniowy. Zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne także, jeśli nie mamy odczynienia z pacjentem skrajnie wycieńczonym, nie ulega znaczącej zmianie. Prawidłowa dieta bogata w warzywa i owoce powinna pokryć zapotrzebowanie na te składniki odżywcze. Warzywa należy spożywać do każdego posiłku, natomiast owoce maksymalnie do 3 razy dziennie. Zawarty w warzywach i owocach błonnik obniża stężenie złego cholesterolu LDL. Antyoksydanty takie jak witamina C walcząc z wolnymi rodnikami obecne w naszej diecie zmniejszają ryzyko wystąpienia nowotworów.

Uwaga jednak na witaminy rozpuszczalne w tłuszczach A, D i E. Dostarczanie ich w zbyt dużych dawkach jest szkodliwe dla zdrowia oraz mogą one wpływać na działanie niektórych leków antyretrowirusowych. Ilość posiłków, jakie powinien spożywać pacjent zarażony wirusem HIV, jest taka sama jak u osób zdrowych, mianowicie 4-5 posiłków (3 główne i 2 przekąski). Należy jeść je w regularnych odstępach, co 3-4 godzin. W przypadku leczenia antyretrowirusowego rytm posiłków należy dostosować do rodzaju leków (niektóre leki musimy spożywać w trakcie lub tuż po posiłku). Postępowanie dietetyczne u pacjentów HIV i z cukrzycą, nadciśnieniem, złym profilem lipidowym opiera się na założeniach dietetycznych dla pacjentów zdrowych. Oznacza to w największym skrócie mniej kalorii, mniej tłuszczu, cukru i soli i więcej ruchu.

Co powinno się znaleźć w diecie osoby z HIV? Podsumowanie

Podsumowując, dieta dla osób zakażonych wirusem HIV powinna opierać się na racjonalnych zasadach diety dla osób zdrowych. Powinna być normokaloryczna, dobrze zbilansowana i urozmaicona. Wymaga także nieco modyfikacji w zakresie spożycia białka i zwrócenia szczególnej uwagi na spożycie tłuszczów zwierzęcych. Jeśli pacjent cierpi na dodatkowe powikłania w postaci chorób nerek, wątroby i inne, należy uwzględnić modyfikację diety właściwą dla danego schorzenia. Podobnie jest przypadku skrajnego braku odporności i wychudzenia. Należy pacjenta szczególnie wtedy uczulić na to, by nie spożywał surowych jaj, mięsa, ciast z kremem i lodów, kiszonek, probiotyków, produktów zepsutych, niepakowanych fabrycznie, z przekroczoną data ważności.

Decyzja o włączeniu pacjenta z HIV do leczenia antyretrowirusowego również powinna skłonić pacjenta do rezygnacji z alkoholu (nawet w małych dawkach), soku grejpfrutowego (wpływa na metabolizm leków antyretrowirusowych), egzotycznego owocu karamboli (przekrojony ma kształt gwiazdy), czosnku oraz wszelkich preparatów zawierających dziurawiec. Otrzymując od lekarza kombinację leków, należy dokładnie stosować się do zaleceń dotyczących tego, czy dany lek spożywamy w trakcie, czy między posiłkami, a także czy należy przyjąć lek spożywając posiłek bogaty w tłuszcze. Jest to niezwykle istotne dla procesu terapeutycznego. Prawidłowa dieta stanowi więc istotny czynnik wspomagający organizm w walce z wirusem oraz obniżający już i tak wysokie ryzyko wystąpienia innych chorób.

mgr Marzena Rojek, dietetyk